zijn te ſaemen getrocken: Wy ſullen dan ſeggen dat de Simmetrie, een rechte proportie of evenreedentheyt is van meetelijcke dingen, ſoo wel van natuyrlijcke, als van gemaeckte: die, alſoo die de maete en middelwegh houden, ſoo kanmen daer, noch afdoen noch toedoen.
De konſt van wel en recht te meeten, was by den Egyptenaers in ſoodanigen achtbaerheyt, dat zy vaſtlijck verſorghden, dat haere Iongelingen ſoo wel in deſe, als in de Rekenkonſt moſten geoeffent weſen: en door deſe beyde konſten, worden alle dingen, die in des Menſchen leven voorvallen, geeffent. Hier door maeckten de Egyptenaers vreede onder den Burgeren, wanneer de Nijl de Landen onderliep en de ſcheydpaelen verdorf. Maer door middel van de Meetkonſt, ſtelden zy alles wederom te rechte. En dit is ’t geene Pythagoras ſeyt, de Maete is ’t beſte van alle dingen: gelijck wy oock ſien, dat de Wijsheyt Godes gedaen heeft, die alles heeft geſtelt in getal, maete en gewichte. Sap. 2. God ſeyt oock door Job, xxxviii cap. Waer waert ghy doen ick de aerde beveſtighde, weet ghy wie de maete geſtelt heeft? en wie ’t richtsnoer over haer getrocken heeft? op dat alles behoorlijck wierde uytgeſtreckt. Maer waer anders ſpreeckt de H. Schriftuyre van, als van de wonderlijcke Simmetrie en gelijckmaetigheyt, die God in de ſcheppinge der Werrelt gebruyckt heeft? Want ſoo wy oock aenſien de vier ſeer ſlechte lichaemen der Elementen, wy ſullen bevinden datſe ſoo een gematighde tegenſtrijdigheyt hebben, datſe daer door nochtans malkanderen niet met alle quetſen of beſchadigen. Waer over Boëtius aldus ſeyt:
- Ghy bind de Elementen vast,
Dat koude niet op hette past,
Noch dat het drooge, door het vocht,
En ’t licht door ’t ſwaer’, wert onderbrocht.
- Ghy bind de Elementen vast,
Dit is een groote Simmetrie. Maer laet ons op yder maeckſel in ’t beſonder acht nemen, en hoe datter een ſeer ſoete toegeſtelde melodie wordt in gevonden: En hoe ’t werck eedelder en volmaeckter is, te grooter Simmetrie ſal men vinden. Wat iſſer ſchoonder Harmonie, als de Natuyre des Menſchen, die Protagoras, gelijck Plato verhaelt, ſtaende hiel, dat de Menſche was de Maete van alle dingen? Van bedaegt Ouder wortſe dan geſtelt, om een welgeſtelt lichaem te vertoonen, vermits een welgeſtelt lichaem niet ſoo ras in de ellende van d’Ouderdom vervalt, en oock om dat het noch veele Iaeren kan voorſpoedigh en krachtigh blijven: Want d’Ouder moet niet nae de Iaeren gereeckent zijn, maer nae het goede temperament of de gematighde aert. Oock wort zy bedaeghd geſtelt, om dat dees Ouder nu haer rechte waſdom, maete en proportie heeft, maer de Iongelingen niet, en de Oude wijckt daer oock, al daelende, wijder af. De Schoonheyt vergeſelſchapt de Simmetrie, want men kander, met reeden, af noch toe voegen, en daerom wortſe oock ſchoon geheeten, gelijck Plato ſeyt, het ſchoone kan ſonder maete niet weſen, daerom eenigh Dier dat ſoodanigh ſal worden, behoort met een bequaeme maete gemaetight te weſen. Wijders ſeyt hy: De Maete moet doorgaens ſchoon en eene Deughd zijn. Want gelijck de ſchoonheyt des lichaems, om datſe een hooge en betaemlijcke welgeſteltheyt van de leeden, van ſoete bevalligheyt en van prijſlijcke verwen is, die ſeer bequaemlijck verſpreyt zijn, ſoo trecktſe de oogen van andere luyden, met een verwonderinge tot ſich: alſo doet oock de Deughd en inſonderheyt de gematighde Simmetrie van de ziele, diewelcke, ſoo Pythagoras ſeyt, een rechtſnoer is, van al ’t geene dat betaemlijck is, en maeckt dat haere metelijcke werckingen, met gemeene toeſtemmingen, worden gepreſen, die zy dan oock met haere heerlijckheyt en glans vergeſelſchapt. Voorder ſoo bereyt oock de ſchoonheyt des licchaems den wegh om totte kenniſſe des gemoeds te konnen ingaen, vermits het uytwendige dickwijls getuyghnis geeft, van ’t geene inwendigh is verholen; gelijck oock Galenus daer van een beſonder verhael doet, dat de zeeden des gemoeds de temperatuyre of aert des lichaems volgen. Andere Philoſophen verhaelen ’t ſelve. ’t Is genoegh van de ſchoonheyt des lichaems gesproken, waer mede wy onſe beeldniſſe hebben afgemaelt, alhoewel de Natuyre, ſeer ſelden, alle de ſchoone deelen in een lichaem, alleen, beſluyt, gelijck Petrarcha ſeer wel ſeyt:
- Dit goed, ſoo ydel, broos en licht,
Een wind, een ſchadu voor ’t geſicht:
Dat beeld ons noch de ſchoonheyt af.
Noyt was die in een Vrouw alleen,
Als in mijn Nymph en anders geen,
En die gedijt my tot een ſtraf.{{Rechts|M m m
- Dit goed, ſoo ydel, broos en licht,
