Alhoewel de ſchoonheyt, nae veele ſlovernie, d’Ouderdom, Landen en aert plagh te veranderen, om dat een Menſch wel in een dingh kan ſchoon weſen, een ander wederom in een ander, waer over de ſchoonheyt van een Vrouwe, die tot onſe voorſtel van de beeldeniſſe dient, aldus van Taſſo, in zijn Armida, is beſchreven:
- Argus ſagh noyt Venus aen,
Met ſulck kleed noch ſchoonheyt gaen,
S’had een Pruyck van louter goud,
VVaer in ’t licht haer keurs beſchout,
Als de ſluyer open ſvveyt,
Strax de Son daer onder ſpreyt,
VVant de glans ſoo helder ſcheen,
Schittrend’ door de vvolcken heen,
En verlichten ’t beeld ſoo klaer,
Of de dagh verdubbelt vvaer.
’t VVindjen kruld’ haer kroeſe hayr,
Als de Zee doet baer’ op baer’:
’t Geerigh oogh vast op haer ſtaert,
En ſagh Minn’ by een vergaert,
Rooskens in haer vvangh geſprenght,
Daer ’t yvoir ſich onder menght,
’t Mondjen in een purpre ſael,
VVas gedoopt als een corael,
VVaer een lieve lucht uytſchoot.
Maer haer borſt vertoond’ zy bloot,
Die ſoo vvit vvas als een ſnee,
Daer ſich ’t Minne-vier maeckt ree,
Vo’ende daer haer vuyr en vlam,
Somtijts ſaghm’ haer bloote Mam,
Die vvel rouvv vvas ſtrengh en vvreed,
’t Ander deckt het nijdigh kleed.
- Argus ſagh noyt Venus aen,
Naeckt wortſe gemaelt, om te vertoonen dat alle de deelen des lichaems met haere gelijckheyt, ordre en proportie moeten over een komen, gelijck mede de ſchoonheyt des lichaems oock ſchoon ſchijnt, ſonder datſe met eenigh kleed bedeckt is. En daerom als Paris ſoude oordeelen, wie van Venus, Juno en Pallas de ſchoonſte was, ſoo wilde hy die naeckt ſien, om ſoo veel te beter de proportie, gelijckmatigheyt en Simmetrie van alle de leeden des lichaems, te mogen onderkennen. En Arioſto, om een uytnemende ſchoonheyt in Angelica, uyt te beelden, ſchildert dieſelve naeckt af:
- Dat wilde, wreed’ en ruw’ geſpuys,
Dat ſett’ aen d’oever met gedruys,
Dat Meysje met haer naeckte le’en,
Waer in Naturas konst verſcheen.
Zy had noch kleed noch ſluyer aen,
Waer mee’ zy kon ’t albaſt beſlaen,
Dat vol van rooskens was beſaeyt,
Die noch de kouw’ noch hette maeyt.
- Dat wilde, wreed’ en ruw’ geſpuys,
Het blauwe geſterde kleed bediet de Hemel, in wiens beweginge men vind, nae ’t over een ſtemmen van de alderwijſte Mannen, een Harmoniſche gelijckmaetigheyt. Wat meer is, ſoo wort door de beweginge des Hemels de gemaetightheyt van de Elementen onderhouden en bewaert, waer aen het geſchapene werck hanght, en door haere beweginge wort de kracht van de ſterren op ons nedergeſtort: gelijck de E. Vaeder Alexander, nae dat hy veele gevoelens der Aſtrologen hadde doorſnuffelt, ſeer wel beveſtigt. Boven dat, om dat door de beweginge des Hemels de hette van de locht en des viers wort gevoet en onderhouden, ſoo worter niet onbequaemlijck geſeyt, dat door de beweginge des Hemels, de locht en het vier worden warm gemaeckt. En dat daer nae door de beweginge des Hemels, de kracht der ſterren tot ons wert uytgeſtreckt, ſtaen wy toe. Wat ſullen wy van de Sonne ſeggen, diewelcke ons met ſoodanige gelijckmatigheyt den dagh en nacht onderſcheyt, en brenght tot ons de vier onderſcheydene tijden, die door de Simmetrie zijn afgedeelt: Als wanneer dagh en nacht in de Lente en Herbſt even langh zijn, en wanneer de Sonne des Somers op ’t hooghſte, en des Winters op ’t laeghſte is; gelijck Cicero in de Natuyre der Goden ſeer wel ſeyt: De Sonne die het oppergebiet heeft over de andere ſterren, wort alſoo beweeght, dat alſſe de Landen met haer ruyme licht heeft vervult, dan verduyſtert zy nu ’t eene dan ’t ander deel, want de ſchadu van ’t aerdrijck, maeckt door ’t ondergaen der Sonne, den nacht. En by nachte doetſe even dieſelve gelijckheyt dieſe by daegh doet, ſoo van ’t op en ondergaen, als van de maetigheyt van koude en hette, en buygende haeren loop ſoo nae ’t Noorden als Zuyden, maecktſe den Soomer en Winter: En alſoo van deſe twee tijden, den Winter die den Ouden toegevoeght is, d’ander den Soomer, ſoo worden uyt deſe vier veranderingen der tijden, aller dingen beginſelen en oorſaecken genomen, dieder ſoo op ’t aerdrijck als in de Zee werden voortgebracht. Heeft dan de Maene mede geen Simmetrie in haeren loop? voorſeker Iae, en daerover is de Sonne niet afgonſtigh: ’t ſelve ſeyt Cicero niet alleen als een Redenaer, maer als een groot Philoſooph. In de loop van de Maene is oock eenige gelijckniſſe van den kortſten dagh en van de Sonneſtand, en uyt haer vlieten en komen veele dingen voort, waer door de
