Dieren worden gevoet en ſich vermeerderen, en die haer waſdom in rijpheyt verkrijgen, van dingen die uyter aerde voortkomen. Siet dan om wat oorſaecke wy de ſeven Planeeten op ’t kleed hebben geſtelt. Oock om dat de Planeeten eenige kracht en gelijckmaetigheyt hebben, ick ſegge niet in de gemoederen, gelijck de Sterreraeders valſchlijck beweeren, noch oock niet in de gematigheyt van ’t lichaem; gelijck ’t ſelve de Vaeder Alexander ſeer wel uytdruckt, ſeggende i boek 2 cap. Het aldergrootſte, waer de kracht der ſterren kan toe geraecken, is het temperament des lichaems, waer uyt dan veele genegentheeden des gemoeds voort komen, want het lichaem plagh het gemoed en ’t gemoed het lichaem te bewegen. Dit beveſtight oock Ptolomæus. En Cicero ſeyt oock in ’t 2 b. de Divinat, dat dit een oud gevoelen was van de Chaldeen; dat de manieren der gemoederen, van de gematigheyt des lichaems uyt den Hemel getrocken worden. En hy voeghter by: Dewijle de tijden des Jaers, de drayinge des Hemels en des onweeders, ſoo veele veranderingen mede brengen, ſoo wel door ’t opgaen als ondergaen der ſterren, en dat dit alles door kracht der Sonne wort te wege gebracht, gelijck wy ſien, ſoo ſoud alleene niet waerſchijnlijck, maer oock niet waerachtigh zijn, dat gelijck als de locht gemaetight is, oock alſoo de gebooren kinderkens de ziele wort ingeſtort en geveſtight, en dat daer uyt de verſtanden, de manieren, het gemoed, het licchaem, de handelinge des levens, en allerleye voorvallen en uytkomsten ſouden konnen werden verſiert en bedacht.
Ick ſal nu naelaeten ’t geene Ariſtoteles in zijne Phyſiogn. verhaelt: maer ’t is ons genoegh datmen aenwijſe, dat al het geene wy van de Planeten geſeyt hebben, niet ſoo lichtlijck ſoude vervolgen, ten waere datſe met ordre en gelijckmaetigheyt beweeght en ſtadigh gedrayt werden, door welcke ordre, ons al het goede voorkomt, gelijck in ’t tegendeel, ſooder geen ordre in de beweginge waere, alle dingen ſouden te gronde gaen.
Zy wort gemaeckt datter een konſtigh, welgemaeckt, gelijckmaetigh gehouwen beeld aen haer ſijde ſtaet, om dat onder alle konſten geene is, waer in meerder Simmetrie of gelijckmaetigheyt is als in het gewrochte werck vereiſcht wordt. Waer van oock de Architecture of Bouwkonst haren naeme heeft verkregen, gevende haer vaſte regulen van de Columne, Pedeſtalen, Baſen, Capitellen, Architraven, Hooghten, Breede, Ronde, Ovaelen, Vierkanten, halve circulen, driehoecken, holligheeden, en duyſent andere dingen, die op deſe konſt ſien. Oock mede om dat de Architecture boven drijft, en geeft aen veele andere konſten een regel en maete, om datſe haer meeſterſtuck, door de Simmetrie moeten oefnen: en met de aengenaeme proportie van de konſt, ſoo vermaecktſe en voldoetſe de oogen van de verſtandige Mannen.
Mette ſlincker hand ſal zy de Rije houden en het Pasloot, zijnde wercktuygen om de langhte en breede van de lichaemen te meeten, vindende door de Rije alle de vlackten, en door het Pasloot alle de lijnen, die op ’t loot vallen. En om veele redenen, houd zy den Paſſer in de ſlincker hand, want hoe noodigh dieſelve is, om de gelijcke gedeelten af te meeten, daer van behoeftmen geen breeder proeve; dienende ook om het midden te vinden, om dat de Maeten aen de punten hangen, en alle de getallen aen het eentjen, om alſoo een volkomen Rond te maecken, als mede de Ovaelen, half-ronden, ſcheve lijnen, en andere ontallijcke dingen diemen door de Simmetrie wil opwercken.
Zy vertoont als of zy dat ſeer ſchoone beeld van Venus wilde meeten, want ſoo Vitruvius ſeyt, hebben de Maeten haeren oorſprongh van de Menſchlijcke leeden, gelijck van de hand de Palm, van den arm de elleboogh, en de treede van de voet, &c. gelijck mede om datter van God niets met meerder Simmetrie, onder alle geſchapene dingen, gemaeckt is, als de Menſche, hebbende hem geſchapen nae zijn beeld en gelijckniſſe, diewelcke is, een waerachtige proportie, een waerachtige Harmonie, een waere ordre, een waere kracht, en de waerachtighſte en volmaecktſte meetinge en gelijckmaetigheyt of Simmetrie van alle dingen. Waer over oock Marſilius Ficinus, over ’t boeck Platonis van de Maetigheyt, ſeer wel ſeyt, de ſchoonheyt des lichaems is voor haer ſelve niet te beminnen, maer zy moet by ons geacht werden als een beeld van de Godlijcke ſchoonheyt. En ſoo wy ’t ſelve wel overwegen, ſullen wy bevinden dat de Menſch, de Kleyne Werreld genaemt, in ſich begrijpt, alle de Maete, gewicht, hoedanigheyt en beweginge, die de groote Werreld in ſich heeft. En daerom ſeght Mercurius Triſmegiſtus, dat de Menſch is eenigh Al, en eenigh geheel in allen. En ten eerſten gelijck Sol en Mars over een komen
