haere grootsheyt geen verwijt, ſmaet noch laſteringe ſoude ophoopen, ſo ſwijge en verheele ick dieſelve te noemen. Maer dit ſegh ick wel, dat de Romeinſche Republique, nimmermeer toeliet, dat een Raetsheer, behoudens de Wetten, den Spion ſoude maecken, gelijck Aſcan. Pedianus ſeyt. Een ſchande voor onſen tijd, van datter meer Eedele als gemeen Volck, ſich voor Spions laeten gebruycken. Hy houd het geſichte bedeckt, want die ſich daer in laet gebruycken, gaet onbekent, en laet ſich van niemant kennen, om te beter zijnen dienſt uyt te voeren. En om te vertoonen dat die van meerder opmerckinge zijn, die in de Hoven en in andere, ſoo opentlijcke als beſondere plaetſen verkeeren, diewelcke om datſe by haere Meeſters in meerder gunſte ſouden komen, ſoo maecken zy bedecktelijck den Spion, en paſſen noch vraegen niet nae haere eere, en letten daer niet eens op, om wat vriend dat het oock zy, te verraeden of te vermoorden, hoe lief haer oock dieſelve magh weſen: gelijck men oock kan ſeggen, dat het hoofd bedeckt te houden, bediet, dat weſende de Spion een ſchandigh en veracht Menſch, ſoo kan hy zijn hoofd by Mannen van eeren niet ontdecken: en daerom plaghmen van die geene te ſeggen, die van een eerlijcke en goede naeme zijn, datſe met ontdeckten hoofde gaen. Het bedeckte aengeſicht kan noch wijder bedieden, dat de Spions in den ommegangh altijd bedeckt gaen, nimmermeer haer hert noch gedachten ontdeckende, maer verbergende, vertoonende ’t eene geſicht voor ’t ander, verbergende haere boosheyt door een ſoete en lieflijcke groeteniſſe, ſpreeckende met groote zeedigheyt, om een ander de ſchoe uyt den voet te trecken, en uyt een ander te viſſchen, en uyt den hals te haelen eenigh geheym, dat hy terſtont aen zijne Meeſters magh overbrieven: Iae daer gebreken nimmermeer geene, diewelcke door den Staetſucht aengeprickelt zijnde, alle dage om haer te onderrechten, in haer gemeenſchap komen, hopende door middel van de Spie gunſte en ſtaet te verkrijgen. Diergelijcke maniere beſchrijft Philoponus de Academiſt op deſer wijſe, ſeer geeſtigh:
De Spye op alles let en hoort,
En overbrieft het minſte woord:
Hy gaet in ’t Hof, gelijck een Lam,
Maer binnen ſchuylt een Vos en Ram,
Die ’s Naeſten eer te vinnigh ſteelt,
Waer van ’t venijn ten mond' uyt ſpeelt.
Hy berght voor elck zijn aengeſicht,
Waer door hy alle loosheyt ſticht.
Door konst, bedrogh en ſchelmery,
Soo ſtaen hem alle dingen vry:
Ey ſet hem vleugels op zijn Hoed.
Waerom? ey neen, dat is niet goed:
Om dat de looſe Spye die draeght,
Van binnen, daer hem Staetſucht knaeght.
De oogen en ooren bedieden de wercktuygen, waer door de Spion zijne konſt gebruyckt, en dat om zijne Heeren en Meeſters te believen, nae het ſpreeckwoord, Multæ Regum aures atque oculi, dat is, de Koningen hebben veele oogen en ooren. Welcke ſpreuke voor de Spions wert genomen: Want de Prince, door ’t middel van ’s anders oogen en ooren, ſoo ſiet en hoort hy alles watter gedaen en geſeyt wort: en ſoodanige Menſchen worden van de Griecken Ocatuſte genaemt. Van Dioniſio van Siracuſa zijnſe geheeten Proſagogidæ, die yders woorden en wercken overbriefden; gelijck Alexand. in zijne Geboortdagen in ’t iv boek xxiv cap. verhaelt: aen dienwelcken door de Wet Papia tot belooninge deſes, de helft van de boete wierde gegeven: En door deſe verleckeringe en ſlockluſt der ſotter vergeldinge, zijnſe daer nae in grooter getal gevonden, opgeſtoockt door de groote winninge: Want de Keyſer Tiberius liet den Verklickers ſoo veele toe, dat hy oock een yder geloofde ofſe hem waerheyt of logen aenbrachten: waer over die ſoo aenwieſſen, dat de Raed dieſelve willende verminderen en het loon beſnijden, Tiberius ſulx niet wilde toelaeten, ſeggende, tot verdedinge van de Spions, datmen de Wetten ſoude vernietigen, indien men den bewaerders der Wet afſchafte. Domitianus de Keyſer, willende in ’t begin van zijne regeeringe een proeve toonen en ſachtmoedigh ſchijnen, om de gonſte van ’t volck te verkrijgen, ſoo wilde hy der Fiſcalen aenklachte van de Spions geheel onderdrucken, ſeggende dickwijls, wat Vorst den Aenbrengers of Spions niet ſtraft, die voedſe. Maer korts daer nae, leerde het tegendeel wel te recht, hoe Domitianus zijne oogen en ooren aen de Spions heeft geleent, om anderer luyden goederen te rooven, en levende noch doode te verſchoonen:
