* * * *
Malinconia, ſoo die van Albert Durer is afgemaelt.
MElancolie is eygentlijck een geſtadige droefheyt, die alreede in de Natuyre een ploye heeft geſet. Albert Durer maelt voor de Melancolie een ſittende Vrouwe af, die de rechter elleboge op de knie houd, onderſtuttende die rechter ſijde van ’t hoofd, en neffens haere ſijde leggen verſcheyden Mathematiſche inſtrumenten. Men ſoude oock een Vrouwe konnen afmaelen, die op der aerde neder ſit, leunende met het hoofd aen een colomne, hebbende beyde handen boven ’t hoofd, als of zy van haere hertztochten geheel was gevangen en t’ondergebracht, gelijck ’t ſelve in de oude Medaglien wort vertoont. Of een oude Vrouwe, die een deel Geometriſche figuren, in het ſand aftreckt, of die Caſteelen in de locht bouwt. Doch de Melancolie is in deſe plaetſe verſcheyden van de Capriccio of fantaſie, want die fantaſtique ſijn niet altijt treurig, ’t welck nochtans den Melancolicken eygen is.
Temperamento of Gematigheyt van de Aerdſche met de Hemelſche dingen.
Een Man die ſtatigh gekleet is, houdende in de hand een Helitropium of Sonnebloem, en in de ander hand een Selinotropium of Maene-bloem.
Willende de Egyptenaers, gelijck Pierius Valerianus verhaelt, de vereeninge, eendracht en gelijckmaetigheyt vertoonen, die deſe aerdſche dingen hebben mette Hemelſche, gelijck als deſe, die door een verborgene kracht te ſaemen gebonden zijn, ſoo gebruyckten zy geene andere klaerder uytbeeldſels als deſe bovenſeyde twee bloemen, waer van d’eene ſich nae de Sonne, en d’ander nae de Maene keert. En wordt geſeyt dat oock andere bloemen, boomen en kruyden het ſelve doen, ſoo zijnder nochtans geene die dit ſelve ſoo klaer vertoonen. Waer uyt te verſtaen is, dat de Egyptenaers hielden, dat alle dingen een ſelve ordre en maniere hielden, ſulx datſe eenige gemeenſchap hebben mette bovenſte Hemelſche dingen, en datſe daer mede waeren verbonden: d’eene door de kracht van ’t verſtand, d’ander door de reeden, d’andere door de natuyre, d’ander door de ſinnen; en alſoo volghde een yder het zijne, waer mede hy ten beſten over een quam.
Theoria of Spieglinge, van den Heere Fulvio Mariotelli.
THeoria by den Griecken een bediedlijck woord van beſchouwinge of ſpieglinge, is tot ons gekomen, om daer door alle beleydinge van de reeden, te geven, gegront zijnde in de oorſaecken van de dingen, nae haere ordre, mette aenmerckinge van de beginſelen, die niet van de ſinnen, maer veel eer aen ’t verſtand hangen. En deſe maecken de Practijck, die tegen de Theorie geſtelt wort: En dat ten aenſien de beginſelen, die alleen daer nae zijn geſtiert, om door de konſte wel te wercken, te weeten, nae een maete en perck, gelijck Ariſtoteles dat in ’t begin van zijne geheele Metaphyſica getuyght: Waer over dan de Theorie ſal weſen een kenniſſe en leydinge van de beginſelen, die ſoo wel ſonder middel, als door middel van het verſtand afdaelen. En om dat de beginſelen, die uyt het begrijp van de ſinnen ſpruyten, ſoo veel te ſekerder worden gehouden, hoeſe meer ſonder middel, daer aen vaſt zijn, alſoo ſal men oock in ’t tegendeel van ’t verſtand mogen ſeggen, dat haere beginſelen daerom te waerachtiger zijn, hoe zy verder van de ſinnen, zijn afgeſcheyden. Soo ſullen wy dan ſeggen, dat een vaſt, oprecht en eerſte beginſel van de geheele Theorie of Spieglinge, niet anders is, als God. Want geen dingh kan begrepen worden, dat te verre met de ſinnen van hem is afgeſcheyden, en van gelijcken dat meer met het verſtand vereenigt is, als hy alleene; weſende de eerſte en oneindelijcke aldermachtighſte van ſich ſelve, en de alderkrachtighſte oorſaecke van ons verſtand; ſulx dat het veel meer met het Menſchlijck weeſen ſtrijd, een verſtand te hebben, dat vreemt is van de kenniſſe Godes, als een ſin te hebben, die verre afgeſcheyden is van de kenniſſe, van de beweginge, van de koude, hette en andere gelijcke toevallen. Want, gelijck deſe dingen, die geheel aen de ſinnen hangen, gelooft worden ſonder eenige hulpe des verſtands: alſoo
