Datio. Tol, Schattinge.
_p_513_Datio.jpg)
EEn ſterck Ionghman, die als Hercules gemaelt wort, met Muſculen en Senuwen uytſteeckende, zijnde gekroont met Eycken loof, hebbende in de rechter hand een ſcheere, om wolle te ſcheeren, voor zijne voeten ſal een Schaepken ſtaen, in de ſlincker hand ſal hy kooren-ayren, Olijftacken en Druyftroſſen hebben, die nederwaerts hangen. Met bloote armen en beenen, net en ſchoon, totte planten van de voeten toe, oock vol van vlees en ſterck van beenen.
Herodotus, Turnebus en andere verhaelen dat Seſoſtris de eerſte geweest is die in Egypten op de aerdgewaſſen Schattinge heeft gebracht, en dat de Romeinen over het graen de tienden hebben ingeſtelt. Caligula is daer nae de eerſte Vinder van de vuyle en ongehoorde Schattingen geweeſt, die op alle Mondkoſt Tol geſtelt heeft, van die in Romen wierden gebracht, en oock ſtelde hy op alle Proceſſen en Vonniſſen den veertighſten penningh, op ’t arbeytsloon en op de daghhuyren den achtſten penningh, en van de Hoeren nam hy de eerſte winſte, gelijck Suetonius verhaelt.
Van Mannelijcke ſterckte is hy gemaelt, om dat de Tol den Princen ſterck maeckt, en gelijck Cicero voor Pompejo ſeyt, Wy hebben geoordeelt dat de Tollen de ſenuwen van den oorlogh zijn. Deſe ſterckte wort breeder door de Eycken kroone uytgedruckt, weſende de Eycke een ſtercke, harde en vaſte boom. En deſe krans paſt den Tol alderbeſt, alſoo dit een Burgerkroone is, van A. Gellius alſoo genaemt, om dat die gegeven wierde aen die geene, die eenen Burger hadde verloſt. Van gelijcken is oock de vrucht van den Tol, allen Burgeren te beſchermen. En gelijck de Eyckeboom Iupiter was toegewijt, om dat de Heydenen geloofden, dat hy de ſteeden in zijne bewaeringe hadde: ſoo geven wy nu deſe aen den Tol of Schattinge, als die geene waer door der Princen macht aenwaſt, onder wiens beſcherminge de ſteeden ſtaen.
De Scheere, om de wolle van de Schapen te ſcheeren, ſlaet op ’t geene Tiberius de Keyſer, in ’t begin van zijne Regeeringe deede: veinſende nochtans zijne ſtaetſucht en gierigheyt, daer hy naemaels wel dede blijcken, dat hy geheel daer in was verſopen. Want hy vertoonde een goed proefſtuck, wanneer zijne Raedsheeren hem rieden een nieuwe Schattinge op de Landen te ſtellen, dat hy daer op antwoorde, Het betaemde een goed Herder, dat hy zijne Schapen moſt ſcheeren en niet villen. En dit komt over een mette ſpreucke van Alcamenes, de ſoone van Teleucrus, die gevraeght zijnde, op wat wijſe, iemand het Rijck wel koſt onderhouden? antwoorde, Indien hy niet al te gewinſuchtigh is, een Laconiſche ſpreucke van Plutarchus. In d’ander hand worden hem kooren-ayren, Olijftacken en Druyvetroſſen gegeven, om datmen op het Graen, Oly en Wijn inſonderheyt pacht ſtelt. Ick ſegge inſonderheyt, zijnde ſeecker, datter oock op andere dingen pacht is geſet. Onder andere ſchrijft Vopiſcus, dat de Keyſer Aurelianus pacht ſtelde op Glas, Linnen, Vlas, &c. En wy weeten oock door ’t verhael van Boterus, dat de Koningh van China jaerlijx 180 duyſent kroonen treckt uyt de pacht van ’t ſout, van de stad Canton, en noch 100 duyſent kroonen, voor de tiende van den Rijs van ’t Land, ontrent dieſelve ſtad. Daer worde te Romen 1606 een pacht van ’t ſout, ſoo wel voor Rijcken als Armen opgeſtelt, als mede een geheel nieuwe op de ſneeuw, ’t welck
