dat wy te kennen hebben gegeven, dat de ſmaeck in de tonge, door deſe ſenuwen geſchiet, als geſeyt is; gelijck Lactantius Firmianus mede verhaelt: Want wat, om de ſmaeck te vatten, belangt, ſoo wort die bedrogen, die daer meent, dat dit gevoel in ’t gehemelt ſoude zijn. De Tonge is ’t, waer door de vochtigheden worden gevoelt, noch oock niet geheel de Tonge, maer oock de randen deſſelven, om datſe, op beyde ſijden, ſacht zijn, ſoo trecken dieſelve de ſubtijle en dunne vochtigheden nae ſich.
De Liere is een beeld van ’t Gehoor, hebbende twee gaeten booghs-wijſe, die de ooren en ’t geluyt bedieden. Want ſoo men op de Liere de peeſe en de ſnaeren treckt, ſoo wort de naeſte locht beweeght, en over een komende mette beyde gaeten, ſlaende in de holligheyt deſſelven, waer in de locht beſloten is, ſoo brenghtſe het geluyt voor den dagh: Inſgelijx doet oock onſe ſtemme, diewelcke, gelijckſe de locht beweeght, buyten onſe ooren, ſoo ontfanghtſe oock door de gaeten het ſlaen van onſe ſtemme: Want onſe ſtemme of geluyt is anders niet, als een ſlagh in de locht, en nae dat Ariſtoteles ſeght, ſoo drijftſe dieſelve krachtigh door de gaeten van de ooren, alwaer, nae by, een ſeer dun velleken geſpannen is als een tromme, alwaer dat, nae ’t getuygen van alle de Anatomici, twee beentjens zijn, waer van ’t eene een aenbeeld gelijckt, en ’t ander een haemer, ſlaende, door de uytwendige kracht van de locht, het Vliesken van ’t gehoor, weerklinckende in een ſeeckere natuyrlijcke locht die daer binnen is geſloten, ſoo haeſt wy ter Werreld zijn gekomen, en dat door ’t middel van een ſenuwtjen van de derde verbindinge, dat nae de herſſenen gaet, alwaer alle de ziellijcke krachten zijn, daer maecktſe het Gehoor, gelijck ſulx Galenus in zijn 2 boeck van de nuttigheyt van de Menſchlijcke deelen, getuyght. Het Gehoor is een ſeer eedele Sin, en komt over een met het Geſichte, dringende de beeldniſſen der dingen, door het geſichte in ons gemoed, en door de ooren vatmen eens anders meeninge, en brenghtſe door de ſtemme voor den dagh, en door deſe twee ſinnen, helpen ſoo veel meer de ooren, om dat daer door, de reedenen en ſpreucken, ſoo wel van ’t eene als ’t ander gemoed, doordringen. En gelijck de dingen die door ’t oogh begrepen worden, gelijck als ſtomme woorden zijn, alſoo hooren de ooren daer tegen de levendige ſtemme: en daerom ſeyde Xerxes, dat de ziele in de ooren woonde, want die verheughde ſich in ’t wel ſpreecken, en bedroefde ſich in ’t vuyl of qualijck ſpreecken. Waer over oock de Oude, aenmerckende wat nuttigheyt de ooren aenbrachten, geloofden datſe de wijsheyt en voorſichtigheyt waeren toegeeygent, dies zy oock, ſoo dickwijls zy haere kinderen tegen quamen, haer voor de ooren kuſten, als willende voornaemlijck lief koſen, dat deel waer door by haere kinderen de Wijsheyt wierde gevat. Waer over wy oock geen meerder luſt behooren te hebben, als in ’t oefnen en hooren van Godes H. Woord, en in God te gehoorſaemen, nae de woorden. I. Chriſti, Math. 2, Zaligh zijnſe die ’t Woord Gods hooren en dat bewaeren: of gelijck Bernardus in ſeeckeren brief ſeyt, dat is een goed oor, dat gaerne nutte dingen hoort, en ’t gehoorde wijſlijck onderſcheyt, en ’t geene verſtaen is, gehoorſaemlijck uytvoert. Weſende dan ’t oor ſoo eedel, ſoo is ’t geen wonder, dat de Oude datſelve door de Liere afbeelden: zijnde dieſelve in grooter achtinge, als waer door zy de geleerde dichten, alleen voor treflijcke Mannen plaghten te ſpeelen.
Den hand metten ſtrijckſtock heeft hy verheven, om den ſin van ’t gevoel uyt te drucken, want de Menſch voert hier in den prijs en heerſchappie, boven alle andere Dieren, weſende oock aldergemaetighſt, welck temperament of gemaetigheyt noodigh is in ’t gevoel, moetende onderſcheyden alle de hoedanigheden, ſoo wel van de eerſte als van de tweede. De eerſte hoedaenigheyt is, hette, koude, drooghte en vochtigheyt, en d’andere hoedanigheyt ſacht, hart, weeck en ſteeckende, en andere meer. En daerom ſeyt Cicero in zijn boeck van de Natuyre der Goden, ’t gevoel is gelijckmatigh door het geheele lichaem verſpreyt, ſulx dat wy alle harde ſlaegen, en alle ſtarcke aendrijvingen van hette en koude konnen gevoelen. Maer alhoewel ’t gevoel door ’t gantſche lichaem verſpreyt is, ſo iſſet nochtans voornaemlijck in de handen, weſende de handen geſchapen, tot al het geene te taſten en te voelen, wat tot maetigheyt van des Menſchen handelinge noodigh is, en voornaemlijck de voorſte Vinger. En daerom is ’t geen wonder, dat wanneermen iet aentaſt, dat ons mishaeght, wy daer over moeylijck zijn, en
Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/563
Deze pagina is proefgelezen
541
Vermaeck, Luſtigheyt. Diletto.
Y y y 3 in ’t
