Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/567

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
 
545
Verrijſeniſſe. Verſchrickinge, Schrick.

der Menſchen, zijnde leelijck, ſchricklijck, en ſtinckende, met Slangen hayr en vlammende oogen, en overſulx zijn deſe dienareſſen van ſulcken grooten quaed: En bedeckt zijnde met een Momaenſicht, ſoo bediedenſe het Verraed, ’t welck is een ſchadelijck werck en een droevige deckmantel onder ſchijn van goed, en daerom heeft de grijns blonde en gekrulde hayren, ’t welck zijn de valſche gedachten, om haere eigene ſchelmerie te bedecken, en de ellende die zy andere aendoen, te verheelen, ’t welck alles door de Slangen, die vol venijn zijn, en door de Slange hayren, die boven den ſluyer uytſteecken, beweſen wort, betoonende dat alle Verraderie ten laeſten ſal ontdeckt worden, nae de Leſſe Chriſti, daer is niet ſoo verborgen, dat niet ſal ontdeckt worden.

Resurrectione. Verrijſeniſſe.

EEn naeckte Vrouwe, die een kleed over dwers heeft, houdende mette ſlincker hand een Phœnix, die als eenige ſchrijven, een neſt in Arabien maekt, dat van de Sonne wort aengeſteken, en ſich aldaer verbrant, uyt wiens aſſche, daer nae, een jongh voortkomt, als Lactantius ſeght. Andere ſtellen een naeckte Vrouwe, die uyt het graf komt oprijſen. Andere maelen een Doods hoofd af, uyt wiens ſcheedel kooren-ayren komen opwaſſen, om te vertoonen, dat, gelijck uyt een verrot graen, een nieuwe ſpruyt wederom komt opwaſſen, dat oock alſoo onſe lichaemen, wederom uyter aerde, ſullen opſtaen en verrijſen, met de ſpreucke Moriens raviviſcit, dat is, al ſtervende, wort het wederom levendigh.

Terrore. Verſchrickinge, Schrick.

EEn Man met een Leeuws kop, in ’t weerſchijn gekleet, houdende in de hand een geeſſel, om dat het den Leeuw eygen is, den geenen te verſchricken, die hem aenſiet. Daerom gebruyckten de Oude het hoofd van dit Dier voor den Schrick.
 De geeſſel is een kenteycken, dat de Schrick ’t gemoed geweld aendoet, en dat nae haere wijſe voortdrijft. De verwe bediet oock de verſcheyden quellinge, waer toe het gemoed den Menſche buyght, wanneer ’t ſich door de vreeſe laet verſchricken.
 Drie oorſaecken zijnder oock, die den Menſch ontſtellen, te weeten het ſchricklijcke opſicht, de ſchadelijcke uytvallen, en de haeſtige veranderinge der dingen. ’t Eene is door ’t geſicht, en ’t ander door de geeſſel, het derde door de weerſchijne kleederen, afgebeelt.
 Pauſanias verhaelt, dat wanneer Jupiter aen Mars bevel gaf om den krijgh te ſtoocken tuſſchen de Argiven en Thebaners, ſeyde hy tot hem, dat hy de Vreeſe en de Schrick mede ſoude nemen, en laetenſe voor hem heene gaen, beſchrijvende haere werckinge van ſtuck tot ſtuck:

Mars koos de Schrick dat hy ſou gaen,
En trecken voor het leger aen,
Voor Ruyters en voor ’t wreed geſpuys,
En brengen ſchrick in al ’t gedruys.
En hier door ſchijnt dat yder man,
De waerheyt niet bemercken kan,
Wanneerder in ’t vertſaeght verſtand,
Dit ſchricklijck Dier heeft d’overhand:
Dat ſtemmen bootſt, nae al ’t fatſoen,
En klauwen heeft om quaed te doen.
Zijn aengeſicht ſtaet wiſpeltuyr,
En keert ſich om van uyr tot uyr:
Want hy uyt luſt en vals gerucht,
Der Menſchen hert brenght opter vlucht:
Sulx dat hy al ’t vertrouwen rooft,
En elx geloof en hoop verdooft:
En vlieght dees ſchrick, op ’t ſnoode ſpoor,
Seer dickwijls ſtad en landen door.

 Pauſanias verhaelt mede, dat hy de Schrick, met een Leeuwskop, geſien heeft, die by de Elei geſneden was, in ’t ſchild van Agamemnon. Maer datſe in andere verſcheyden dingen, was afgeſchildert als een raeſende en verſchriklijcke Vrouwe: miſſchien ter gedachtniſſe van Meduſa, wiens hoofd van Domitianus, voor in de borſt van zijne waepenruſtinge was geſtelt, om ſchrick en vreeſe aen te jaegen, die ’t ſelve ſoude aenſien.

Intelletto. Verſtand.

EEn ſtout Iongelingh in ’t goud gekleet, hebbende een goude kroone op ’t hoofd, ofte een krans van Moſtaert-ſaet, weſende zijne hoofdhayren blond, en verciert met ſchoone krullen, boven uyt zijn hoofd ſtijght

Z z z een