’t Vernuft is ſoodanige kracht des geeſts, die den Mensch uyter natuyre vaerdigh en bequaem maeckt tot alle weetenſchappen, waer toe hy zijnen wille en arbeyt wil voegen en ſchicken.
Iongh wort hy geſchildert, om dat de verſtandelijcke mogentheyt nimmermeer oud wort.
’t Hoofd is hem gewapent, hebbende een wreed en ſtout geſicht, om zijne ſterckheyt en kracht uyt te drucken.
De Adelaer op ’t hoofd, bediet de eedelheyt en hoogheyt: waer over oock Pindarus de Menſchen van een hoogh Verſtand, by deſen Vogel vergelijckt, weſende van een ſeer ſcherp geſicht, en veel hooger boven alle andere Vogelen vliegende.
Naeckt en met vleugels van verſcheyden verwen wort hy gemaelt, om zijne ſnelligheyt en vaerdigheyt in zijne overwegingen, en om de verſcheydentheyt van zijne vindingen uyt te drucken.
De Boogh metten Pijl, bedieden zijne onderſoeckinge, naeſpeuringe en ſcherpſinnigheyt.
De Egyptenaers en Griecken, maelden tot een Hieroglyphiſch beeld van ’t Vernuft en van de kracht van ’t Verſtand en de kenniſſe, Hercules af, met een Boogh in d’eene, en met een Pijl van drie punten, in d’ander hand: om te vertoonen, dat een Man door de kloeckheyt en ſcherpheyt van zijn Vernuft, de Hemelſche, Aerdſche, en onderaerdſche dingen kan doorſnuflen, of de Godlijcke, Natuyrlijcke en Wiskonſtige ſaecken doorſoecken, gelijck Pierius verhaelt.
Sdegno. Verstoorniſſe.
EEn gewapent Man in ’t root gekleet, met eenige Viervlammen, hebbende de beenen ontdeckt, met twee vellen van Leeuwspooten, gemaeckt op de wijſe als een ſchoe. Op den Helm heeft hy een Beerekop, die vier en vlam uytblaeſt, en dan ſal zijn geſicht root en verſtoort ſtaen, hebbende eenige keetens in de hand, die gebroken zijn.
Het roode kleed en de vlamme, geven te kennen, dat de toorn een haeſtige opſiedinge van ’t bloed is.
De knyen en armen, op de maniere als geſeyt is, zijn teyckens, dat deſe leelijcke ſieckte, ſoo machtigh kan weſen in de Menſchen, datſe haer oock den wilden en woeſten dieren, gelijck maeckt. En hierom is hy oock met het Beyre-vel geſchildert, om dat dit Dier ſeer oploopende en haeſt verſtoort is.
De gebroken keetens drucken uyt, dat de Verſtoortheyt alle haere kracht en ſterckheyt gebruyckt, om haere ſwaerigheyt en wat haer ontſtelt, te overwinnen.
Digestione. Verteeringe van Spijs.
EEn Vrouwe van ſtercker Natuyre, houdende de rechter hand op een Vogel Struys, weſende met Puleye gekroont, dragende in de ſlincker hand een taxken van Condrillo.
’t Is buyten twijfel, of de ſtercke Natuyren konnen de ſpijſe veel lichter verteeren als de teedere doen, waer over oock de Struys om zijne ſterckheyt en hittigheyt, het yſer verdouwt en verteert. Het Pulegium of Puley ſeyt Iſidorus, is van de Indiaenen meer geacht als de Peper, om dat het verwarmt, ſuyvert en een goede koockinge maeckt. De Condril is een plante, die een knobbel of bulte heeft, wat min als een voet, waer van de blaeders van binnen ſchijnen rontom afgebeeten, en heeft een wortel als een Boone, en deſe wort oock totte kokinge of verteeringe van de ſpijſe gepaſt, gelijck Plinius verhaelt, door het aenſien van den Poeet Dorotheus, die dieſelve in ſijne dichten, oock daer toe gebruyckt.
Persecutione. Vervolginge.
EEn Vrouwe, met de verwe van koperroeſt gekleedt, daer root mede onder loopt, hebbende vleugels aen de ſchouders, en in de ſlincker hand heeft zy een Booge, gereet ſtaende om te ſchieten, hebbende voor haere voeten een Cocodril.
De koper-roeſte verwe, bediet het einde van de vervolginge: ’t welck is een ander te verteeren, beſchadigende dieſelve, of aen eere, of aen goederen.
De vleugels bedieden, dat de vervolginge altijd gereet ſtaet en ſnel is, om andere luyden te beſchadigen, houdende de Booge geſpannen, oock wanneerſe noch verre daer af zijn, dat is, met laſteringe en qualijk ſpreken.
