Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/621

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
 
599
Volmaeckte Werckinge. Wereltbeſchrijvinge, &c.


 De Spiegel, waer in men de beelden ſiet, dieder in der daed niet in zijn, kan weſen een gelijckniſſe van ons verſtand, waer door, nae ons believen, door de natuyrlijcke bequaemheyt onderſtut zijnde, veele Ideen of eerſte gedaenten van dingen, in onſe herſſenen verſchijnen, die niet konnen werden geſien; maer die door ’t middel van de wercklijcke konſt, en van gevoelijcke dingen, door gereetſchappen, die in ſtoffe beſtaen, konnen werden uytgevoert. Boven dit aleermen ’t werck, tot zijne volmaecktheyt brenght, iſſer van noode, datmen de hoedanigheeden deſſelven ſeer grondigh verſtae, en watter noodſaecklijck is: ’t welck door den Paſſer en den Winckelhaeck wort verſtaen, waer door men de macht met de onkoſten, moet wicken en over een brengen, en het werck met het voornemen, en de ingebeelde ſake, met die in der daed, beſtaet. Want anders kan ’t niet zijn, ſoo men ’t werck, ſonder dit overlegh begint, datmen ’t ſelve tot een loflijck einde ſal uytvoeren. Of anders geeft hy, die ’t werck begint, oorſaecke, dat veele, over zijn kleyn oordeel, ſullen lachen, nae de ſpreucke Christi van den Toorenbouwer. Lucæ xiv, 18.

Cosmographia. Wereltbeſchrijvinge.

EEn oude Vrouwe, gekleet met een lange ſluyer van Hemels blaeu vol ſterren, en daer onder een kleed, gelijckende de verwe van ’t aerdrijck, ſtaende in ’t midden, tuſſchen twee Globen, waer van de Hemelſche ter rechter hand, en ter ſlincker hand de Aerdſche ſtaet, houdende mette rechter hand, het Aſtrolabium van Ptolomæus, en met de ſlincker de Radius Latinus.
 Coſmographia, is een konſt, die de deelen des Aerdrijcx aenmerckt, en dat ten opſicht van den Hemel, en die des eenen gelegentheyt, met des anderen over een brenght: alſoo dat door de naeme Coſmographia, by den Griecken, de Werrelt, geheeten Coſmos, en Graphia, de beſchrijvinge deſſelven, verſtaen wordt. Niet van de Aerdſche Globe alleene, maer oock van de Hemelſche, als zijnde te ſaemen het maeckſel van de geheele Werrelt.
 Zy wort oud gemaeckt, om dat zy haer oorſprongh heeft van ’t begin der ſcheppinge des Werrelts.

 Met Hemels blaeu, vol ſterren, is zy gekleet, om dat deſe beeldeniſſe ſoo wel de verwe des Hemels, als des Aerdrijx, deelachtigh is, daerom wortſe oock geſtelt, datſe tuſſchen twee Globen ſtaet: vertoonende alſoo haere werckinge mettet Aſtrolabium, dat zy in de rechter hand houd, waer mede zy de wijde, breede, en grootheyt tuſſchen d’eene ſtrerre en d’ander neemt; en met de Radius, die zy in de ſlincker hand houd, doet zy de werkinge, die men op der aerde doet.

Mondo. De VVerrelt, gelijck dieſelve in ’t i boeck van de Hierogliph. van Pierius Valerianus is afgemaelt.

EEn Man die met zijn beyde voeten vaſt en ſchrap ſtaet, met een langh kleed van veele verwen, draegende op ’t hoofd een groote kloot of een goude Sphæra.
 Aldus wort hy gestelt, om de vaſtigheyt en kracht van ’t Aerdrijck uyt te drucken. Het kleed met veele verwen, zijn de vier Elementen of hoofdſtoffen, en die dingen,

die