Pagina:Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants Cesare Ripa 1644.djvu/635

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen
 
613
Wetenſchap. Scienza. Wille. Volonta.

Man. De volmaeckte en oneindelijcke kenniſſe, wort alleen in God gevonden: Maer een groote en breede kenniſſe verkrijght oock een gematight Man. En dit overweeghde M. Ficinus oock, over den inhoud van ’t bovengeſeyde Boeck, wat het gelouterde goud zy, dat hy begeert, dat hy ſal koopen, gelijck S. Ioan. in ’t iii c. 18 verſ. van zijne Openbaeringe ſeyt.
 Met vleugels wort zy gemaelt, want daer is geen Wetenſchap, alwaer ſich het verſtand niet verheft, totte beſchouwinge der dingen, gelijck oock Lucretius ſeyt. De Spiegel vertoont, ’t geene de Philoſophen ſeggen, ſcientia fit abſtrahendo, de Wetenſchap komt van ’t aftrecken, want de ſinnen in ’t vatten van de voorvallende dingen, die brengen aen ’t verſtand de kenniſſe van de weſentlijcke Ideen ofte eerſte voorbeeldingen, gelijckmen in een ſpiegel de toegevallige gedaente ſiet van ’t geene daer in uyterlijck wert vertoont, en alſoo wort haer weſen oock aengemerckt.
 De kloot vertoont, dat de Wetenſchap geen tegenſtrijdigheit heeft van meeningen, weſende hier de Wetenſchap ſeecker, en nae Plato ſeyt, heeft de Werrelt geen tegenſtrijdigheyt van de beweginge.
 De drie-hoeck bewijſt, dat gelijck de drie ſijden alleen een beeldniſſe maecken, alſoo maecken oock de drie termini of ſetpaelen, in de propoſitie of voorſtellinge, het bewijs en de Wetenſchap.
 De ſtraele of de Hemelſche glants bediet, dat of de Menſche ſchoon ſoo veele moeyte doet, als hy wil of kan, ſoo ſal hy doch de Wijsheyt, ſonder de Godlijcke hulpe, niet verkrijgen. En daerom ſeyt Plato, dat de Wijsheyt niet ſoo ſeer door Menſchlijke vlijt plagh verkregen, als van God in de gereynighde gemoederen, ingeſtort te worden. Want de ziele met het lichaem vereenight, is ſoo bequaem niet, om die dingen te overpeinſen, die geheel en al van’t lichaem zijn afgeſcheyden, even gelijck een Vleermuys die vol duyſterniſſe is, ſoude ſwerven om den helderen glants van de Godlijcke dingen, gelijck Ficinus in zijne bewijsreeden ſeyt.

Volonta. Wille.

EEn Maeghdeken qualijck gekleet, in root en geel, met vleugels aen de voeten en ſchouders, zijnde blind, ſtreckende beyde handen, d’eene voor d’ander uyt, alleens of zy wat wilde aengrijpen.
 Eenige ſchrijven, dat de wille is als een Koninginne, diewelcke ſittende in de aldereedelſte deelen van den Menſch, haere Wetten uytdeelt, nae de voorvallen, ’t zy datſe voorderlijck of ſchadelijck zijn, deſe brengt zy of aen de ſinnen, of zy overſtemt de reeden: En wanneer dan dees of die, qualijck onderrecht zijn, ſoo bedrieght zy haer ſelven in ’t gebieden, en verſtoort alſoo de ruſte of eendracht, van den inwendigen Menſche, jae men ſoude haer oock miſſchien wel een dienaereſſe van ’t verſtand mogen noemen, vermits zy ſich ’t ſelve willigh onderwerpt, om dat zy ’t vermoeden van halsſtarrigheyt ſoude ontgaen, als mede van de ſinnen, die zy gaet onderſtutten, op datſe geen oorſake tot oproer ſouden geven: En hierom is dieſelve van deſen Schrijver, met een beroyt kleed afgemaelt, alhoewel Xenophon, de andere meeninge beveſtight, en ſchildertſe met een koſtlijck kleet af, gelijck wy hier nae ſullen verhaelen.
 By de roode en geele verwe, die door de Sonne en door de overvloet van ’t licht veroorſaeckt is, ſoudemen in deſe plaetſe, en nae deſe overeenſtemminge, de waerheyt mogen uytdrucken, die daer is een helder licht en de glants des verſtands.
 Met vleugels wortſe geſchildert, want zy gebiet uyten naeme van Wille, en om datſe door een geduyrige vlucht ſwerft, ſoo maecktſe ſich ſelve onruſtigh, om de ruſte te ſoecken, diewelcke zy met haere gewoonlijcke vlucht, langs der aerde, niet konnende vinden, ſoo wortſe wacker in hare vlucht en beweginge, en ſtijght ten Hemel en tot God, en daerom heeftſe oock vleugels aen de voeten, die haer behulpigh zijn, verminderende de bloodigheyt en ſtoutigheyt.
 De blindheyt paſt haer ſeer wel, en om dat zy van haer ſelve niet met al ſiet, ſoo gaet zy al taſtende te rugge, nae de ſinnen, ſooſe ſwack en oneedel is: Maer indienſe wacker en krachtigh is, ſoo volghtſe de reeden.

Volonta. Wille.

EEn Vrouwe in weerſchijne kleederen, weſende gevleugelt, houdende in beyde handen een balle van veelerleye verwen.

H h h h 3 De