noch by gebracht werden, ten aenſien van de Menſchlijcke aert der ſchepſelen, diewelcke om de Wijsheyt te verkrijgen, niet moeten hovaerdigh noch ongerechtigh zijn, want in een quaedwillige ziele en ſal de Wijsheydt niet ingaen: Maer zy moeten needrigh en ſuyver weſen: en op deſe maniere wordt het Lammeken voor de ſachtmoedigheyt of voor de vreeſe Gods genomen, die een ygelijck behoort te hebben: want de vreeſe Godes is het beginſel der Wijsheyt, Eccleſ. i. Willende door ’t Lammeken verſtaen een vreeſachtigh, onnooſel, ſuyver en ſachtmoedigh Dier, konnende de Menſchen oock geene Wijsheyt verkrijgen, ten zy door de vreeſe Gods en door ſachtmoedigheyt: Door welck middel wy deelachtigh gemaeckt zijn der Hemelſche ſchatten, gelijck Syrach i te kennen geeft: Mijn Soone, ſeyt hy, wildy wijs worden, ſoo leert de geboden, en God ſalſe u verleenen, want de vreeſe des Heeren is de rechte Wijsheyt, en tucht, en ’t geloove, en de ſachtmoedigheyt behagen Gode vvel: en hy ſal zijne ſchatten ophoopen, die God de Heere, door zijne oneindlijcke goedheyt, in de eeuwige heerlijckheyt bewaert.
* * * *
ICk moet hier evenwel noch byvoegen, ’t geene de Keyſer Maximilianus i, onder andere vragen, den ſeer geleerden Abt Ioan. Trithemio heeft voorgeſtelt: te weeten, vvaerom God de Heere de H. Schriftuyre, die de verborgentheeden des Geloofs bevat, niet op alle plaetſen, klaer om te verſtaen heeft gegeven, maer veel eer diepſinnigh en vol duyſtere reedenen? Hier op antwoorde Trithemius: dat de Godlijcke Schriftuyre, nae de bloote letter, den geenen dieſe niet verſtaet, verwart en vol duyſterheyt ſchijnt te weſen: maer dieſe verſtaet, ſchijntſe klaer en openbaer. Want ſoo die met dien Geeſt niet wort geleſen, waer mede men gelooft, dat zy den Menſchen is ingeſtort, ſoo kan niemant tot het verſtand deſſelven geraken. Hierom ſeyde hy, ſoo leeſt een Geleerde, die noch met het vleeſch omſchaduwt is, en van de ydele luſten brand, dieſelve heel anders: Doch op een ander wijſe verſtaetſe die geene, die de ydele luſten heeft uytgetogen, en die door de Liefde Gods, in der waerheyt, wort ontſteken. En hierom is ’t geen wonder, dat die geene verblint zijn, die de ſoetigheyt van den Geeſt Godes noyt hebben geſmaeckt. Voerende daer op in, het aenſien S. Gregorii, alvvaer hy ſeyt: Gelijck de H. Schrifture den eenvoudigen mette uytwendige letter vermaeckt, alſoo oeffent zy den Wijſen met haere verborgentheyt. Want zy heeft in ’t openbaer, waermede zy den kinderkens kan voeden, en behoud in ’t verborgen, waer mede zy der hooghdravender verſtanden, tot verwonderinge der ſoetigheit ophoud: even als een wonderlijcke reviere, die te gelijck diep en ondiep is, ſoo datter een Lam kan in waeden, en een Elephant in ſwemmen. Daer nae bracht hy D. Auguſtinum voort, die aldus seyt: De H. Schriftuyre ſpreeckt alſoo, dat zy met haere hoogheit den hovaerdigen belacht, den Grooten, door haere diepſinnigheyt verſchrickt, den aendachtigen weyder, en voeſtert den kleynen met haere lieflijcke aenſpraecke. Dat wy die niet begrijpen, dat doet de traegheyt van ons verſtant; want daer blijft een deckſel op ons herte, indien ’t ſelve niet werde wegh genomen, van die geene die den ſleutel Davids heeft, en datter een licht in onſe herte werde geſtort. Tot zijne derde getuyge bracht hy D. Ambroſium voor den dagh, die daer ſeyt: Dat de H. Schriftuyre is een Zee, hebbende in ſich diepe verſtanden, en de hoogheyt der Prophetiſche duyſter reedenen, in welcke Zee, ſeer veele revieren waeren ingeloopen.
Sapienza Humana. Menſchlijcke VVijsheyt.
EEn naeckt Ionghman, met vier handen en vier ooren, hebbende de rechter hand uytgeſtreckt, met een Fluyte, zijnde een Muſicael inſtrument, die Apollo was toegewijd, en een Pijlkoocker op de ſijde.
Dit was de vindinge van de Lacedemoniers, diewelcke willende betoonen, dat het niet genoegh was, door de ſpiegelinge waenwijs te weſen, maer datter een lang gebruyk en oefninge van daeden, noodigh was, ſoo druckten zy datſelve door de handen uyt. En om eens anders Raedſlagen te weeten en aen te hooren, dat druckten zy door de ooren uyt. En aldus verſterckt en aengelockt zijnde, door ’t geluyt van eygen lof, gelijck door de Muſicale inſtrumenten wort uytgedruckt, en door den Pijlkoocker ſoo verſtonden zy, dat de naeme van Wijſe daer door wierde behouden en verkregen.
