204
de onderworpenheid aan onbegrijpelijke machten, een lijdzaamheid gekweekt, die gunstig is voor het standhouden van het kalvinistisch geloof, waarbij ook weer komt verspreidheid in kleine dorpen en gemis aan aanraking met de buitenwereld. Zoo blijven ook deze stoere proletariers tot nu toe geheel buiten de arbeidersbeweging.
Het. ontbreken van industrieele centra, de verstrooidheid der industrie in talrijke kleine steden en dorpen waar de tyrannie der patroons de toch betrekkelijk weinig-belovende vak-aktie nog zeer bemoeilijkt, dringt de Ned. arbeidersklasse den politieken strijd in hooge mate op. Hij is, op het oogenblik, den eenig mogelijken vorm van strijd voor een groot deel der arbeiders. Vandaar, in tegenstelling met Engeland, de snel stijgende invloed der sociaaldemokratie in ons land, ondanks het feit, dat hier evenmin als ginds, machtige reaktionaire klassen de arbeiders dwingen aan den strijd om politieke rechten al 't andere ondergeschikt te achten. Vandaar, na het moeilijk begin, de snelle vorderingen der arbeiderspartij in iedere stad en iedere streek, waar zij het terrein stelselmatig kan bewerken. Overal, behalve in enkele groote plaatsen, is zij het die naast haar gewoon werk van propaganda en organisatie, eerst den bodem voor de vakbeweging bereiden moet.
Beter dan met organisatie, de strijdvaardigheid, ziet het er uit met de strijdlustigheid der Ned. arbeiders. Een ophoudelijke guerilla tegen het kapitaal, een telkens uitbreken van spontaan verzet op leiner en grooter schaal karakteriseert, in jaren van ekonomischen bloei aanvallend, in die van depressie verdedigend, de Ned. beweging. Met eenige overdrijving zou
