169
lezen leeren en het leeren der vreemde klanken. De anderen evenwel komen voor een groot procent zelfs niet tot het machinale lezen. Voorzoover de leerlingen niet heel goed begaafd zijn, matten zij zich tot acht jaren lang tevergeefs af zonder over de grens te komen van het machinale tot het verstandelijke lezen, of juister gezegd: zij komen niet verder, dan tot eene associatie van het gezichtsbeeld van den geschreven tekst en het gehoorbeeld van den eindeloos vele malen opgedreunden tekst.
Verklaring van den tekst in de moedertaal blijft achterwege. Al het onderwijs is hoofdelijk, wat er op neerkomt, dat iedere leerling bijna geheel is aangewezen op zelfoefening. Men ziet eiken leerling dan ook voor zijn eigen lezenaartje op eigen houtje hardop met zijn eigen boek worstelen in eigenaardigen cadans. De goeroe leest den tekst nu en dan mee. Dikwijls is hij zelfs afwezig en toch gaat het „leeren" zijn gang.
Van hygiënisch standpunt beschouwd is de godsdienstschool zoo mogelijk nog primitiever.
In de laatste jaren is, uitgaande van de Westkust, het intellectueele centrum van Sumatra, eene zwakke beweging aangevangen om het godsdienstonderwijs te modernizeeren, te verbeteren volgens de methoden van het gewone onderwijs. Die beweging sloeg ook over op ander gebied van den godsdienst.
Wij staan hier voor eene plaatselijke uiting van het algemeene streven in de Mohammedaansche wereld om eene toenadering tot stand te brengen van den godsdienst tot de internationale cultuur.
Die beweging heeft zich ook vertoond op Java en heeft daar o.a. ten gevolge gehad, dat sommige jonge intellectuels onder de Inlanders, die tevoren in den regel in onverschilligheid voor het geloof' leefden, nu weer practizeerend Mohammedaan worden. Op Sumatra bestond onder de intellectuels die lauwheid in geloofszaken niet of althans in mindere mate en zoo is het geen wonder, dat hier de aandacht eer op het gebrekkige in het godsdienstonderwijs werd geleid.
De beweging is nog zeer jong en dit onderwijsstelsel is een van de meest conservatieve en traditie-lievende blokken om er de tanden op stuk te bijten.
