198
miljoen inwoners en zag sedert elke 35 jaar het zielental verdubbelen. Op Sumatra is ook na de invoering van ons bestuur op Sumatra's Westkust, in de Lampoengs, Bengkoelen, Palembang en op do Oostkust een dergelijke bevolkingsaanwas niet te constateeren.
De bodem was in deze streken niet slechter voorbereid voor eene hoogere cultuur, met krachtige bevolkingstoeneming gepaard gaande, dan op Java.
Eene zekere beschaving, niet onderdoende voor die op Java, heerschte reeds. Machtige rijken hebben er gebloeid. Handel en buitenlandsch verkeer waren die van Java vóór. Landbouw, nijverheid en kunst stonden plaatselijk niet achter bij die van Java. Er moeten dus andere factoren dan die van aanrakingen met uitheemsche beschaving bestaan, welke Sumatra als geheel deden achterblijven bij Java.
Die factoren liggen in de gesteldheid van het land en den aard der bevolking. De slagboomen tegen de ontwikkeling des lands, door de natuur opgeworpen, kunnen door de moderne techniek worden overwonnen; diezelfde natuur schonk anderzijds zijne hulpbronnen aan het land. En de aard der bevolking, voorzoover die hare maatschappelijke ontwikkeling belemmert, kan ten goede worden gewijzigd door opvoedingswerk, dit woord genomen in ruimen zin.
§37. Vroegere beschavingsuitingen. Letterschriften.
Als vroegere beschavingsuitingen op Sumatra noemen wij eerst de letterschriften. Oude letterschriften, in vorm en schrijfwijze van oud-Indische alphabetten afkomstig, zijn nog in gebruik bij de Lampoengers, de Redjangers en de Bataks. De beide eerste schriftsoorten zijn nauw verwant; eenige wijziging ondergaan hare lettervormen in het rēntjong-schrift, zoo geheeten, omdat de karakters met een scherpgepunte dolk of rēntjong werden gekrast in bamboe. Het rēntjongschrift wordt gebruikt in Lebong, Redjang, Rawas en het overige binnenland van Palembang. Naast bamboe wordt ook bereide boomschors en lontar (reepen van het blad van de lontarpalm) gebruikt; als schrijfstift dient bij de boomschors de kalam, de nerven uit de onderdeelen van het blad van de enau- of arēnpalm, die ook voor het Maleische schrift dienen. Het Lampoengsche schrift wordt ook
