291
Op de werkzaamheden van den houtvester der Deli-maatschappij werd reeds gewezen in § 17.
Boschproducten.
Het wilde en wisselvallige bedrijf van het boschproducten zoeken is tevoren reeds eenige malen ter sprake gekomen. Hier is slechts voor eenige algemeene opmerkingen plaats.
Daar meer en meer deze producten in geregelde aanplantingen worden gewonnen en het aantal wegen op Sumatra meer dan elders op de Buitenbezittingen toenam, kan het ons niet verwonderen, dat de rechtstreeksche uitvoer dezer producten van Sumatra van 1904 tot 1913 van ruim 4 tot ruim 9 millioen gulden toenam, terwijl van de Buitenbezittingen tezamen de toeneming was van ruim 16 tot meer dan 24 millioen.
Meer dan ⅓ der boschproducten van Sumatra wordt geleverd door Palembang; daarop volgen de Oostkust van Sumatra, Djambi, Indragïri, Atjeh, ïapanoeli en de "Westkust. Waar in deze rij de plaats van Bengkoelen en de Lampoengs is, valt moeielijk na te gaan, daar deze gewesten bijna al hun boschproducten eerst naar Batavia verschepen.
De rotan vertegenwoordigt ⅓ van de waarde van alle boschproducten tezamen. Daarop volgen de kaoetsjoek en getah pertja bevattende getah-soorten; dan de benzoë en de harssoorten (damar en copal), terwijl de bakau-bast (zie § 4) de rij sluit.
Voor eenige jaren werden Zuid-Sumatra en de Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo in beroering gebracht door de plotselinge sterke vraag naar pantoeng, in den handel gewoonlijk djeloetoeng genoemd, eene getahsoort van verschillende boomen, die in de moerassige kustvlakten tieren. De pantoeng bevat van 8 tot 15% rubber en van 25—40% hars. Duizenden Inlanders lieten hun werk en hun gezin in den steek om het gevaarlijke, zeer zware en zeer ongezonde bedrijf van pantoengzoeker te gaan uitoefenen. Een Amerikaan en een Duitscher kregen concessies voor de winningvan dit rubbersurrogaat in Palembang. De prijs van de pantoeng daalde later zoo sterk, dat het pantoengzoeken nu geen loonend bedrijf meer is.
