295
den Atjeh-oorlog was ons Gouvernement dus voor troepenvervoer van deze Engelsche maatschappij afhankelijk.
In 1S88 werd de K.P.M. opgericht, als door en door Nederlandsche maatschappij, om in 1891 het locale vervoer binnen Ned. Indië te bedienen. Zij groeide met de Buitenbezittingen op, dus in de laatste jaren zeer voorspoedig. Men moge als goed Nederlander al eens mopperen over de K.P.M. en haar monopolie, dit neemt niet weg, dat zij onwaardeerbare diensten bewijst aan Indië en dat een monopolie als het hare volkomen verdedigbaar is. Haar contract met de Regeering is met ingang van 1906 en 1916 vernieuwd. Wat zij nu nog aan subsidie geniet, is feitelijk niet meer dan betaling voor bewezen rechtstreeksche diensten. Zij onderhoudt nu ook een directen dienst op Australië en werkt met de „Nederland" en de „Rotterdamsche Lloyd" ook mede aan de directe verbindingen van Indië met andere werelddeelen.
Volgens de dienstregeling 1e halfjaar 1915 deed zij in vaste diensten 290 havens aan, waarvan 51 op Sumatra en de Westelijke eilanden, en bezat zij 61 passagiersschepen, 21 vrachtschepen, 2 motorlichters, 3 hekwielstoomers, 1 sleep- en bergingsvaartuig, 4 passagiersschepen en 3 vrachtbooten in aanbouw, totaal 95 vaartuigen, waaronder er zijn van meer dan 5000 ton.
Spoor en tram.
Wij maakten kennis met den natuurlijken toestand van Sumatra, met zijne hulpbronnen, met zijne bevolking en den tegenwoordigen toestand zijner ontwikkeling. Wij zagen, dat er te weinig menschen zijn en te weinig verkeersmiddelen om de menschen te trekken. Enkele deelen zijn tot eenige welvaart gekomen, een ander stuk is door Europeesche energie tot hoogen bloei geraakt. Maar een éénheid, één krachtig, groot en rijk geheel is Sumatra nog niet. Dat kan het pas worden door een het geheele eiland bestrijkend spoorwegnet, gelegd langs de lijnen, die de orographische gesteldheid des lands daartoe aanwijst.
Onze Regeering heeft dit begrepen en een flink begin gemaakt met de uitvoering van een weloverwogen spoorwegplan voor Sumatra.
