grenzen door militaire belangen behoren te worden bepaald, zal er aan de aanspraken nooit een einde komen, doordat iedere militaire linie noodzakelijkerwijze gebrekkig is en door annexatie van nog meer gebied verbeterd kan worden en zij bovendien nooit voor goed en rechtvaardig kan worden bepaald, doordat ze steeds door den overwinnaar aan den overwonnene wordt opgelegd en dus reeds de kiem van een nieuwe oorlog in zich draagt.
Dit is de leer van de ganse geschiedenis: het gaat met naties zoals met individuen. Om hun de mogelijkheid van aanvallen te ontnemen, moet men hen van alle verdedigingsmiddelen beroven. Men moet hen niet alleen bij de keel grijpen, maar ook doden. Als ooit een veroveraar „materiële waarborgen” nam om de krachten van een natie te breken, dan was het Napoleon I door zijn verdrag van Tilsit, en de manier, waarop hij dit tegen Pruisen en het overige Duitsland ten uitvoer legde. En niettemin brak enige jaren later zijn reusachtige macht als een verrotte rietstengel tegenover het Duitse volk. Wat zijn de „materiële waarborgen”, die Pruisen in zijn wildste dromen van Frankrijk kan of mag afdwingen, in vergelijking met die, welke Napoleon I het zelf afdwong? De afloop zal ditmaal niet minder rampspoedig zijn. De geschiedenis zal haar vergelding niet afmeten naar de omvang der van Frankrijk afgescheurde vierkante mijlen, maar naar de grootte van de misdaad, dat men in de tweede helft der XIXde eeuw de politiek der veroveringen opnieuw in het leven heeft geroepen.
De woordvoerders van het echt Duitse patriottisme zeggen: maar gij moet niet de Duitsers met de Fransen verwisselen. Wij willen geen roem, maar zekerheid. De Duitsers zijn in het wezen der zaak een vredelievend volk. In hun bezonnen hoede verandert zelfs de verovering als een aanleiding voor een toekomstige oorlog in een pand van de eeuwige vrede. Natuurlijk was het niet Duitsland, dat in 1792 Frankrijk binnen viel met het verheven doel, de revolutie van de XVIIIde eeuw met bajonetten neer te steken! Was het niet Duitsland, dat zijn handen door het onderwerpen van Italië, het onderdrukken van Hongarije en het verbrokkelen van Polen bezoedelde? Zijn huidig militair systeem, dat de gehele krachtige bevolking in twee delen verdeelt, — een staand leger in dienst, en een ander staand leger met verlof, — beiden in gelijke mate tot lijdelijke gehoorzaamheid aan de regeerders bij Gods genade verplicht, zulk een militair systeem is natuurlijk een „materiële waarborg” van de wereldvrede en bovendien het hoogste doel der beschaving! In
