het voorbeeld hunner voorlopers, de apostelen, van de aalmoezen der gelovigen te voeden. Al de inrichtingen van onderwijs werden kosteloos voor het volk opengesteld en tegelijkertijd van elke inmenging van de staat en de kerk gezuiverd. Daardoor was niet alleen het schoolonderricht voor iedereen toegankelijk gemaakt, maar ook de wetenschap zelf bevrijd van de banden, haar door het klassevooroordeel en de regeringsmacht opgelegd.
De rechterlijke ambtenaren verloren die schijnbare onafhankelijkheid, die slechts gediend had ter bemanteling van hun onderdanigheid aan alle, elkaar opvolgende regeringen, aan wie zij, de een na de ander, de eed van trouw hadden gezworen en gebroken. Als alle andere openbare dienaren zouden zij voortaan gekozen worden, verantwoordelijk en afzetbaar zijn.
De Parijse Kommune moest natuurlijk aan alle grote industriële middelpunten ten voorbeeld strekken. Zodra de Kommune-orde eenmaal in Parijs en in de middelpunten van de tweede rang was ingevoerd, zou de oude gecentraliseerde regering ook in de provincies voor de zelfregering der producenten hebben moeten wijken. In een korte schets der nationale organisatie, die de Kommune uit gebrek aan tijd niet verder kon uitwerken, heet het nadrukkelijk, dat de Kommune de politieke vorm zelfs van het kleinste dorp moest zijn, en dat het staande leger op het platteland door een volks-militie met uiterst korte diensttijd moest worden vervangen. De landelijke gemeenten van elk distrikt moesten hun gemeenschappelijke aangelegenheden door een vergadering van afgevaardigden in de distrikts-hoofdstad besturen, en deze distrikts-vergaderingen weer afgevaardigden naar de nationale delegatie te Parijs sturen; de afgevaardigden moesten te allen tijde afzetbaar en aan de bepaalde instrukties van hun kiezers gebonden zijn. De weinige, maar belangrijke funkties, die dan nog voor een centrale regering overbleven, moesten niet, zoals met opzet valselijk is voorgesteld, worden afgeschaft, maar aan kommunale, d.w.z. streng verantwoordelijke ambtenaren worden overgedragen. De eenheid der natie moest niet worden verbroken, maar integendeel door de Kommune-inrichting georganiseerd, ze moest werkelijkheid worden, door de vernietiging van die staatsmacht, die zich voor de belichaming van deze eenheid uitgaf, maar onafhankelijk en de meerdere wilde zijn tegenover de natie, aan welker lichaam zij evenwel slechts een parasitaire uitwas vormde. Terwijl het er op aankwam, de enkel maar onderdrukkende organen van de oude regeringsmacht af te snijden, moesten de rechtmatige funkties van de macht, die er aanspraak op maakte, boven de
