het leven roepen, die gevaarlyk worden kon voor ’t nederlandsch gezag. Vanhier dan ook ’t aanhoudend geknoei met bepalingen die — hoe ook bemanteld — geen andere strekking hebben dan om aan ’t echt europeesch element den boventoon te verzekeren. Ik doel hier op de, voor zeeroovers niet onaangename afschaffing der Koloniale Marine. Op ’t eindeloos geknutsel met ’n zoogenaamd Radikaal. Op de instellingen van Onderwys in Nederland, en den daaruit voortvloeienden, door indische ouders al te pynlyk gevoelden dwang om hun kinderen naar Europa te zenden. En eindelyk: op ’t door dit alles kunstmatig in ’t leven gehouden, voor Insulinde zoo hoogst verderfelyk absenteïsmus! Juist dit is de eisch onzer op immoreele gronden gevestigde overheersching, dat we niet „wysgeerig en onbekrompen” handelen kunnen zonder ons belang in de waagschaal te stellen.
Das eben ist der Fluch der bösen That,
Dass sie fortzeugend Böses muss gebähren.
42)
Patteh, Kliwon, Djaksa: Inlandsche Hoofden. De
Patteh staat den Regent ter-zyde als sekretaris, boodschapper, faktotum. De
Kliwon is tusschenpersoon tusschen het Bestuur en de dorpshoofden. Gewoonlyk heeft hy ’t opzicht over gemeentelyke publieke werken, verdeeling van wachtvolk, regeling van heeredienst, enz. De
Djaksa is officier van politie en justitie.
43)
Gongs en
Gamlang: muziekinstrumenten. De
Gong is ’n zwaar metalen bekken dat aan ’n koord hangt. Men bespeelt den
Gamlang als onze glasharmonika’s of als ’t bekende
hout-en-stroo-instrument. Ik had op deze plaats in den tekst wel tevens van
Ankloeng mogen spreken, zynde een roosterachtig toestel met bekkens die op gespannen koorden liggen. Het verdient opmerking dat de benamingen van al deze instrumenten onomatopeën zyn. De
Gong klinkt forsch.
Ankloeng en
Gamlang (
gamelan) daarentegen zacht en liefelyk, maar zeer melancholisch.
44)
Ergernis over tegenwerking. By den Gouverneur der moluksche eilanden, een zeer verdienstelyk man die in z’n pogingen tot herstel van ’t gefnuikt gezag werd belemmerd door de kommiezery der Buitenzorgsche sekretarie, wekte deze ergernis noodlottig. Onder de oogen van den onbekwamen
Van Twist, die natuurlyk geheel aan den leiband liep van die bureaukratie, maakte hy door ’n sprong in den waterval te Tondano (
Minahassa van Menado) ’n eind aan z’n leven.
45)
Havelaars
officieele loopbaan. Reeds in Augustus 1851 was ik aan de Regeering voorgedragen tot Resident. Ook werden de funktien die ik te
Amboina vervulde, weinig tyd na myn vertrek aan ’n
Resident opgedragen.
