En nu:
Havelaar aan den Gouverneur-Generaal in-ruste. [1]
Excellentie!
Voor negentien jaren trad ik in dienst van het Nederlandsch-Indisch gouvernement. Ik ging by myn chefs door voor yverig, wèlopgevoed en bekwaam. De bewyzen daarvan bevinden zich in de archieven, en moeten Uwe Excellentie voorgelegd zyn.
Ik heb vele en velerlei betrekkingen vervuld. Ik was successief geplaatst te Batavia, op Sumatra, te Poerwakarta, in Baglen, te Menado, op Amboina, en laatst te Lebak.
Sommige dier betrekkingen waren moeielyk.
Op Sumatra, waar ik in 1843 de afdeeling Natal bestuurde, vond ik de bevolking in gisting, ten-gevolge van den sedert kort geëindigden oorlog tegen de Padries, en van de, door den gouverneur te Padang genegeerde, maar niettemin bestaan heb-
- ↑ (Noot van 1865.) Het uitgeven der bylagen die dezen brief vergezelden, is me op dit oogenblik te omslachtig. En ze zyn niet noodig, vind ik, na ’t zwygen van van Twist. Durft hy beweren dat die bylagen niet aantoonden wat ik daarvan opgeef, welnu, dan zal ik altyd lust en gelegenheid vinden om ze later te publiceeren. Het beste justificatoir bewys voor al m’n beweringen, levert van Twist zelf, door z’n prachtige redevoering in de Tweede-Kamer — waar-i zeide dat hy zweeg uit vrees voor partydigheid — en dóór dat zwygen!
van z’n allergemeenste ordinairheid, hield ik van Twist voor eerlyk. Men ontwaart dit uit het stuk dat nu volgt. En zelfs nog in den Havelaar heb ik den man met meer verschooning behandeld dan hy verdiende. Wat men te denken hebbe van de eerlykheid des mans die na ’t ontvangen van den bovenstaanden brief, nà ’t verschynen van Havelaar, Vry-Arbeid en Minnebrieven, geen aandrang voelde tot herstel — voor zooveel mogelyk althans! — van wat hy misdreven had, dit laat ik over aan ’t oordeel van elken lezer…die lezen kan.
