»Ik heb de kracht tot het vervullen van dezen moeielyken plicht — myn aanklacht — gedeeltelyk geput uit de hoop dat het my vergund zal zyn later een-en-ander ter verschooning van den ouden Regent bytebrengen, met wiens pozitie, hoezeer door eigen schuld veroorzaakt, ik diep medelyden gevoel.”
De klachten duurden altyd voort, en kwamen hoofdzakelyk uit het distrikt Parang-Koedjang, waar des Regents schoonzoon hoofd was.
Ik bied Uwe Exellentie extrakt uit de konduitestaten van 1855 aan. Zy gelieve daaruit te zien met welk een zwarte kool deze schoonzoon van den Regent daar staat aangeteekend, en te bedenken dat niet ik daarvan de schryver ben.
Die konduite-staten zyn vol beteekenis, en zouden stof opleveren tot vele opmerkingen, vooral door aantetoonen wat men daarby door »kleine willekeurige handelingen” verstaat. Ik durf bovendien vragen aan ieder die ooit in Indie binnenlandsch bestuur uitoefende, of het mogelyk is dat de schoonzoon eens Regents, in zyn hoedanigheid van districtshoofd steelt en rooft, zonder dat de Regent daarin betrokken is? Het was in Lebak van publieke bekendheid, dat de Dhemang alleen dáárom zoo »ongevoelig was voor vermaningen” gelyk de berichtgever in de konduite-staten zich uitdrukt, omdat ieder wist dat hy voor, van-wege, en ten-behoeve van den Regent handelde, en dat hy er op vertrouwde dat men »dezen niet aandurfde.” [1]
Als het door my gevraagde onderzoek ware toegestaan, zou er gebleken zyn, dat het distrikt Parang-Koedjang werd uitgezogen ten-behoeve van den Regent.
Gedurig zag ik troepen volks voorby myn deur gaan, die door
- ↑ (Noot van 1875.) Na het onderzoek in loco door den heer Pahud, is dit Distriktshoofd ontslagen. De man had niet te klagen, dunkt me, dat-i hierdoor in gelyke konditie kwam als Havelaar zelf. De Regent echter kreeg…vermeerdering van traktement!
