van Meerssen, in de Maasgauw gelegen, van het kasteel gesepareerd en in eene voogdy van het ryk verkeert zynde, door den Keyzer is weggeschonken aan den heer van Valkenborgh[1], en eindelyk, dat Gronsfeldt, van oudsher een vry ryksdorp, door den Keyzer is tot een ryksgraafschap verheven[2]. Waaruyt volgt, dat het graafschap Maastricht over de Maas zigh uitstrekte, tusschen de voogdy van Meersen, de heerlykheyd Valkenborgh ende het vrye ryksdorp Gronsfeldt.
In deze tusschenruimte ontmoeten wy onderscheydene dorpen, namentlyk dat van Maastricht, van Wilre, van Montenaken, van Volne, an Vlytingen, van Ellicht en dat van Heer in Overmaas[3]. Edoch de grafelyke jurisdictie strekte zigh ook nogh uyt over cenige buyten leenen, die van haar hoff releveerden, maar welk relief zy in later tyd in eene geldsomme hebben geredimeerd en daarom dorpen van redemptie zyn genoemd worden.[4]
Het dorp Maastricht was verre het voornaamste, zoo door zyne voordeelige ligging voor den koophandel, aïs door het bezit der abdy van St-Servaas en de residentie van den graaf Albuinus, die met zyne vicarii, centenarii scabini aldaar het oppergeregt van het geheel graafschap spande, in het hertoglyk paleys, gelegen op de groote plaats, omtrent St-Servaas kerk, alwaar Childeric in 659, Arnulf in 891, en keyzer Hendrik in 928 hun verblyf hielden.[5]
- ↑ Diploma l'hilippi, en 1204, in archivis de Meerssen.—In 1152 treffen wij Goswin, Heer van Heinsbergh en Valkenberg, als voogd van Meerssen aan. Krilzraedt, Cronyck van Gangelt. (J.H.)
- ↑ Magistr. notullen van 6 Oct. 1380 en dipl. archiducis Alberti anni 1608, coll. B, fol. 39 .
- ↑ De naam Heer beteekent kampement eener armée. Zie dipl. Triv. tom I fol. 135.
- ↑ De dorpen van redemptie waren: Rutten, Mopertingen, Hoeperlingen, Volne, (Fologne), Nederheim, Peef, Hermalle en Fallais. (J.H.)
- ↑ Trajecti imperator agebat Henricus. Fisen ad annum 928. Item Arnulfus anno 891, vide dipl. Triv. fol. 230.
