Pagina:Stijl vol 04 nr 08 p 113-126.djvu/8

Uit Wikisource
Deze pagina is proefgelezen

dimensies bewegende, wereld versleten is. De wereldcarrousel van Newton is tot stildtand gebracht door Macwell en Lorentz. De handle van de kosmische motor is opnieuw omgelegd door den rus Minkowski, en lustig varen wij de vierde dimensie binnen. Plotseling verandert het ervaringsvermogen. Het begrip van den tijd wordt gecorrigeerd. De identiteit van alle ruimteafmetingen en richtingen verraadt zich aan al onze handelingen. De kunst leidt, evenals in de renaissance, het nieuw ervaringsvermogen in. Zij ontwikkelt zich in de nieuwe embryonale menschheid tot het Kaos eener andere wereld.
Occultisme en supra-naturalisme verdrijven de oude materieele ervaringsgebieden. Alle vastgestelde, gebonden verhoudingen van volk en maatschappij worden verbroken en het besef, dat de wereld door den tijd (= het geld) weer tot een of andere automatische gedragslijn, tot orde te dwingen zou zijn, wordt geheel opgegeven.
De vorm van deze wereld is haar vormloosheid.
De verwoestingen van krijg en révolte worden in het nieuwe ervaringsgebied begenadigd en veredeld door den hoogeren supra-naturalistischen, a-logischen denkaard van het Identisme. De logica, in 3 dimensies ontworpen en in 1 dimensie (tijd) vastgelegd, valt uiteen en laat niets na dan een kleine donkere vlek in de onmetelijke klaarheid van het nieuwe levensbewustzijn.

Blijmoedig rukt de mensch een nieuw, mechanisch paradijs binnen. Zelfs de kleinste landen, voorheen tot stomheid gedwongen, krijgen stem. De magnetische stroom van een nooit gekende energie doordringt, van uit ongekende en verborgen bronnen, plotseling de geheele wereld. De intensiteit der nieuwe wereldenergie stationeert in enkele bewuste temperamenten, die moedig de klamme overblijfselen van het onstoken wereldbeeld uitsnijden of wegbranden.
Maar op de geëlectriseerde wanden van het nieuwe paradijs blijven nog giftzwammen achter.
Gentile heeft in Italië de liefde voor de hegellogica in de

120