De schilder moet zijn aesthetische ervaring der realiteit beelden door verhoudingen van kleuren tot kleurloos vlak (of ruimte).
Zoo beperkt de bouwkunst zich tot haar uitdrukkingsmiddel: massa (actief) en ruimte (passief). De bouwmeester moet zijn aesthetische (en practische) ervaringen beelden door verhoudingen van massa’s tot de ruimte.
Zoo beperkt de beeldhouwkunst zich tot haar uitdrukkingsmiddel: volume (actief) en ruimte (passief). De beeldhouwer moet zijn aesthetische ervaringen beelden door verhoudingen van volumen tot en in de ruimte [1].
Deze en meerdere als Poësie, Literatuur, Dans- en Tooneelkunst vormen de beeldings- of uitdrukkingswijzen van onze aesthetische realiteitservaringen.
Voorbeeld III.
Uit hetgeen in § 3 omschreven is, kunnen wij besluiten, dat niet alle menschen dezelfde dingen op dezelfde wijze ervaren. Stellen wij als voorbeeld een koe als het ervaringsobject, zoo zal de boer de koe volgens de veeteelt en de zuivelbereiding beschouwen. Zijn aandacht zal zich bepalen tot alle kenmerkende eigenschappen van het dier in verband met de meerdere of mindere geschiktheid voor veeteelt en zuivelbereiding; noemt de boer de koe mooi, dan heeft dit „mooi” betrekking op de welverzorgdheid, gezondheid, melkafzet, grootte enz. van het dier.
De veearts daarentegen zal zijn aandacht bepalen tot weer andere kenmerken van het beest, voornamelijk tot
- ↑ Deze scheiding van het kunstmiddel in een passief en een actief element, is alleen gemaakt om de essentieele waarden van het uitdrukkingsmiddel zoo exact mogelijk te bepalen. Het spreekt vanzelf dat in het kunstwerk deze dualiteit kan worden opgeheven. Door de scheppende werkzaamheid kan het een in het ander verkeeren, d.w.z. dat het passieve element, b.v. het beeldingsvlak in de schilderkunst, actief en dus gelijkwaardig kan worden aan het actieve element: de kleur. Dit zal nog nader worden verklaard.
