van Koning Alfred den Groote; geen gemakkelijker kunststuk is de restauratie van een oud gebouw. Teneinde u nu te bewijzen dat dit noodzakelijk en onvermijdelijk is, ben ik gedwongen om zeer in 't kort de voorwaarden te noemen, waaronder handenarbeid werd voortgebracht van de vroegste tijden af; dit doende kan ik niet vermijden zekere sociale vraagstukken aan te roeren over wier oplossing sommigen van u met mij van meening zullen verschillen. In dat geval verzoek ik u u te herinneren dat hoewel het Comité mij opgedragen heeft deze lezing voor u te houden, het niet verantwoordelijk kan gesteld worden voor meeningen die niet de principes raken, verdedigd in door haar uitgegeven documenten. Men behoeft de Vereeniging niet te beschouwen als gevaarlijk, behalve misschien voor de amusementen van sommige dorpsdominés en landheeren en hun vrouwen en dochters.
Welnu het moet erkend worden dat ieder bouwwerk een product van samenwerking is. Zelfs de ontwerper, hoe oorspronkelijk hij ook zijn moge, betaalt zijn schatting aan dit onvermijdelijke, door op de een of andere manier onder den invloed te staan van traditie; de dooden richten zijn hand, zelfs waar hij vergeet, dat ze ooit bestaan hebben. Maar verder, zijn denkbeelden moeten worden uitgevoerd door andere menschen; niemand kan een huis bouwen met zijn eigen handen; elk van deze menschen hangt, zelfs om zijn werk te kunnen beginnen weer van iemand anders af; ieder is slechts een deel van een machine; de deelen kunnen òf zelf machines zijn òf zij kunnen eigen intellect bezitten, maar in elk geval moeten zij werken in onderwerping aan het geheel. Het is duidelijk, dat menschen, die zoo werken in hun arbeid beïnvloed moeten worden door hun levensomstandigheden, en de man die hun arbeid bestuurt moet
