Willem van Oranje roept op tot verzet
| Proclamatie van de Prins van Oranje aan de inwoners van de Nederlanden, om ze op te roepen tot opstand tegen het bestuur van de Hertog van Alba in : Correspondance de Guillaume le Taciturne, prince d’Orange (1857) (1857) door Willem de Zwijger, Louis-Prosper Gachard |
| Uitgegeven in Brussel, Leipzig, Gent door A. Vandale. |
XI
Wy Wilhelm, by der gratien Gods, prince van Oraengien, grave van Nassau, etc., baenderheere van Breda, Diest, Grimberghen, etc., borchgrave van Antwerpen, etc., statdhouder generael van de Conincklicke Majesteyt over Hollandt, Zeelandt, Vrieslandt ende Utrecht, wenschen allen ende eenen [ 298 ]yegelicken staten, heeren, ridderen, edelen, capiteynen, drossaerden, schoutetten, amptmannen, borghermeesteren, schepenen, rentmeesteren, hooftmannen, gulden, ambachten, schuitteryen, borgheren ende goede inghesetenen van den Nederlanden, van wat state hy sy, salicheyt, vryheyt ende verlossinghe ut der tegenwoordigher slavernye der wreder, utlandigher, bloetdorstigher verdruckers.
Ons is van gandtscher herten leedt, dat de menichfuldighe overwreede ghewelden, overlasten, schattinghen, x, xx, xxx, ende ander meerder ende mindere penningen, imposten, lasten, ortsen, doodinghen, vanghinghen, sanninghen, koovinghen, verjaghinghen, confiscatien, executien, ende andere ontallicke, onghehoorde ende onverdrachlicke beswaringhen, afdreyghinghen ende verdruckinghen, die den alghemeynen vyandt, met zyn Spaeniaerden, bisschoppen, inquisiteuren ende anderen aenhanck, dagelycx, ende so lancx so meer, is, met ongehoorde nieuwicheyt, onghenadelick over ulieder ende uwer huysvrouwen ende dochteren persoonen, sielen, lyf ende goet, alreede soo vele jaren, onder den naem ende buyten weten van de Conincklicke Majesteyt, teghen synen eede ende contrarie des landts vryheden ende previlegien (maer in der waerheyt ten opruyde van den cardinael Granvelle metten spaenschen inquisiteurs, om ter executien te stellen het concilie van Trenten, ende die inquisitie van Spaengien), voortstellende, so kennelick ende openbaer zyn, sonderlinge ulieden die deselve sien, hooren ende ghevoelen, dattet noodeloos sy deselve breeder te verhalen.
Het is oock ulieden ende alle de werelt kennelyck, met wat vliet, oncost, moeyte ende sorghe wy van over vier jaren continuelick herwarts altydt ghearbeyt hebben, om tot ruste onser conscientie, ende tot volvoeringhe van onsen eedt (daermede wy met ulicden ten warachtighen dienste des Coninex, vryheden des landts ende verlossinge der verdructen verbonden [ 299 ]ende verplicht zyn), ons uiterste ghedaen hebben, om ulieden, ende elck van u, metten lieven vaderlandt in zyn oude vryheyt, voorspoet ende ryckdom wedertebrengen, ende van den vremden tyrannen ende verdruckers te verlossen ; mitsgaders om u, onder de behoorlicke gehoorsaemheyt ende ten warachtigen gheduerigen dienste van de Con. Ma., te doen genieten de vryheyt uwer conscientien ende van den woorde Gods, sonder metter vreesen, benautheden, vervolgingen, doodingen, beroovingen ende overlasten van den tyrannen, utlandisschen Spaeniaerden, inquisitien, bisscoppen ende placaten meer beladen te derven wesen.
Waertoe wy (als een lidtmaet der Nederlanden) u van over lange souden met Gods genaden geholpen ende ghebrocht hebben, indien ghylieden, deur ongeschiete vreese, ydele hope ende valsche verleydinge uwer by den vyanden gestelder regeerders ende warachtighe des vaderlandts verraders, ende des tyrans aengesworen dienaers, verblint ende verdooft zynde, tot noch toe so lange tyt niet versuymich en haddet geweest, ons tot uwer eygen welvaert ende verlossinge behulpich ende onderstandich te wesen. D'welck verhopende ghylieden nu beter verstaen, ende u bet quyten, ende meer daertoe helpen sult, bysonder daer ghy nu siet voorhanden de groote bequaemheden daertoe lockende, ende dat wy noch niet verflaut zynde, maer altydt alle bequame middelen daertoe gesocht hebbende, als nu door hulpe ende bystandt van diversce heeren ende vrienden ons weder te water ende te lande opmaken, ja alreede door de onse ende onse medehulpers in't lant gevallen, den vyant merklicken afbreek gedaen, ende sommige havenen, steden, plaetsen ende vlecken hebben becomen, die hen alreede tot haerder verlossinge in onsen handen van weghen der Con. Ma. overgegeven hebben, ende ulieden den wech gewesen, dien ghy behoort allegader te volgen, indien ghylieden niet eewelic schaden en wilt behalen, van door u eygen [ 300 ]schult u selve met u nacomers in een eewige slavernye ende gevaer van seile, lyf ende goet gebrocht te hebben. Want het is grotelicx te beduchten, dat, indien ghy desen schoonen tyt, dat den algemeynen vyant van volck, schepen ende rustinge dus cranck ende onversien is, ooc wy alreede sommige stroomen ende wateren beset hebben, so dat hy niet wel ergens henen en can voorby laet gaen, sulcke grote bequaemheyt mogelic nemmermeer u van God gegunt en sal werden, vergrant, dat ghy de middelen die hy u seyndt, om nu lichtelic tot zyn woordt ende ter vryheit uwer conscientien, vaderlande, lyf, wyf, kint, previlegien, rechten ende goeden te geraken (alles metten warachtigen dienst des Conincx), so schandelic ende booslick veracht ende verloren laet gaen. Waervan u God genadichlic wil behoeden, ende ons met u synen segen, sterckte ende voorspoet geven, dat de tyrannighe verdruckers verjacht wesende, wy t'samen sien mogen de Nederlanden in haerder ouder vryheydt, sonder eenich ghewelt, onder behoorlicke ghehoorsaemheydt des Conincx, met gerustheyt haerder conscientien, by advyse van de generale staten geregeert werdende. Waertoe wy met alle onse macht u helpen willen, indien ghy daertoe oock helpende u in onsen handen daertoe overgheeft ; indien oock u, anders doende, daerover schade, ghewelt oft verdriet overcomt, willen wy des onbeschuldicht gehouden werden. Gegeven te Dillenburch, den xiiijen aprilis, anno 1572.
