Wikisource:MaakIndex

Over het aanmaken van een
nieuwe index-pagina op nl-wikisource

Hieronder wordt beschreven hoe een nieuw werk in de Index-naamruimte kan worden aangemaakt, dus hoe met een nieuw boek (of een andere tekst) kan worden begonnen. Probeer Index:Test.djvu en sluit die test zonder opslaan.

Stappenplan

Je begint met een documentbestand op commons met extensie djvu (bij voorkeur) of pdf.

Van Commons naar wikisource.: Let op of de commons Filenaam geschikt is als wikisource Indexnaam (indien nodig eerst hernoemen).; ‎Kopieer op commons de filenaam (incl. voorvoegsel File: en extensie .djvu of .pdf); Plak op wikisource die filenaam in het zoekvak of op een willekeurige pagina, => De filenaam verschijnt als link.; Klik op die link => opent het bestand in wikisource onder zijn Filenaam.; Klik op Verwijzing naar de Indexpagina => opent het bestand in wikisource onder zijn Indexnaam.; Klik op de Indexpagina op Maak deze bron aan => de Indexpagina verschijnt in bewerkmodus (probeer met Index:Test.djvu en sluit die test zonder opslaan). Vul provisorisch in (later kun je verfijning aanbrengen).

Index-formulieren bewerken op Wikisource: Klik op bewerking ter controle kijken. => dit genereert een reeks in te vullen vensters (vul voorlopig al wat gegevens in) waaronder paginalijst (Pagelist).; Vul in bij het venster Pagelist tussen «pagelist» en «/» : 1=1; Sla op => Op de indexpagina verschijnt de reeks pagina's van de Index (pages index). Met pagelist 1=1 zijn dit de djvu- of pdf-volgnummers. Handmatig vul je hier nu of later de paginanummers van het boek in.

De pagina's binnen de index (pages index) zijn nu gereed om te corrigeren (proofread), en daarna komt nog het nalezen en goedkeuren (valideren, dit gebeurt door een tweede persoon).

Nadere uitleg

Kies een boek

We zullen er hier vanuit gaan dat een compleet DjVu-bestand reeds beschikbaar is.

Voorbeeld: Album der Natuur, de jaargangen 1854/1855, zoals die aanwezig zijn op Internet Archive. Het mooie van Internet Archive-bestanden is dat (als het om wat oudere bestanden gaat), ze beschikbaar zijn in een groot aantal formaten. Ze kunnen redelijk snel doorgebladerd worden, ze kunnen worden gedownload als pdf- of als DjVu-bestand, en ze zijn ook beschikbaar in hoge resolutie als bundel jp2-bestanden (dat is handig als er later ook nog afbeeldingen uit de bestanden moeten worden gehaald, om toe te voegen aan de tekst op wikisource).

De kwaliteit van het bestand kan op verschillende manieren worden beoordeeld. Het is belangrijk om daar voorafgaand aan het proces ruim de tijd voor te nemen. Werken met slechte bestanden betekent ontzettend veel extra werk en frustraties. Bekijk de scans, in de blader-modus op IA. En bekijk in ieder geval de full-text-versie van het bestand. Kijk niet naar inhoudsopgaven e.d. Richt je op gewone tekst-pagina's.

Ons voorbeeld: full text-versie, en scroll bijv. naar pagina 100. Dit is wel ongeveer de ondergrens wat betreft kwaliteit waar nog mee te werken is. Als de tekst nog slechter is: niet aan beginnen. Het komt er dan op neer dat je het hele boek kan gaan zitten overtypen. En dat is niet leuk bij een paar honderd pagina's.

Upload het boek naar Commons

Het DjVu-bestand moet eerst worden geupload naar Wikimedia Commons. Ik doe dat door het bestand te downloaden van IA op m'n eigen computer en het daarna te uploaden naar Commons.

Ik upload naar Commons met het basic upload formulier.

Kies een geschikte naam. Verderop zul je merken dat je aan die naam vastzit!

Ons voorbeeld: kies de bestandsnaam: Album der Natuur 1854 en 1855.djvu (en let op spaties, hoofdletters etc.)

Gebruik hierbij het Template:Book.

Ons voorbeeld: vergelijk met een eerder geuploade set van twee jaargangen: c:File:Album der Natuur 1852 en 1853.djvu.

Plaats het bestand in de goede categorie(en) op Commons. Als er nogal wat afbeeldingen in zitten (die later allemaal afzonderlijk op Commons terecht moeten komen), maak dan een aparte subcategorie voor het boek.

In ons voorbeeld twee: Category:Album der Natuur 1854 en Category:Album der Natuur 1855

Het plaatsen van het DjVu-bestand op Commons is alles wat nodig is om met een boek op Wikisource te kunnen beginnen.

Maak een index-pagina op Wikisource

Maak dan voor het bestand op Wikisource een index-pagina aan.

In ons voorbeeld: Index:Album der Natuur 1854 en 1855.djvu.

De naam moet identiek zijn aan de naam van het bestand op Commons. Anders kun je niet verder.

Een index-pagina verschijnt altijd in de vorm van een formulier. Er hoeft niet meteen veel ingevuld te worden. Het belangrijkste is onder het hoofdje "Pagina's": <pagelist />.

Als er alleen een pdf-bestand beschikbaar is

Als er alleen een pdf-bestand beschikbaar is zijn er twee mogelijkheden:

(niet aan te raden) het pdf-bestand uploaden naar Commons en dan verder werken zoals hierboven is aangegeven. Deze werkwijze heeft niet de voorkeur, omdat pdf geen open formaat is.
het pdf-bestand uploaden naar Internet Archive. En dan gebruik maken van de speciale tool om pdf-bestanden vanuit IA te uploaden naar Commons: IA-uploadtool, see this page.

In ieder geval ook weer eventuele eerste pagina met Google-reclame verwijderen. Ik gebruik daar Sejda voor (overigens kan de eerste pagina ook nog verwijderd worden in de volgende stap: bij het gebruik van de IA-uploadtool.

Uploaden naar IA; voorzover ik weet moet je daarvoor een account bij IA hebben (of aanmaken).
Daarna moet je enige tijd wachten, tot het boek helemaal is verwerkt door IA. Neem in principe een dag. Maar het kan ook sneller.
Vervolgens met de IA-uploadtool het boek naar Commons halen. Ook daarvoor moet je eerst inloggen.

Het is belangrijk een goede bestandsnaam te kiezen voor de upload naar Commons. De naam op Commons wordt ook gebruikt voor het index-bestand op Wikisource. Vul voor het overige het sjabloon zo volledig mogelijk in. Veel dingen kunnen evt. ook later nog worden ingevuld. Zorg vooral dat de licentie-informatie in orde is. Zijn er nog vragen: Overleg gebruiker:Dick Bos.

Waarom scan en Index ?

In de beginjaren van wikisource werden naakte artikelpagina's aangemaakt zonder bron-facsimile, dus nog zonder Index. Het bleek dat die niet zo maar door een volgende persoon vergeleken kon worden met de brontekst en dat valideren, en zelfs corrigeren, dus niet kon. Toen is het gebruik van gescande facsimile-bronnen in djvu of pdf ingevoerd. De pagina's binnen de Indexruimte zijn zo geconstrueerd dat naast de facsimile scan de tekstversie komt te staan. De tekstversie kan nu wel direct vergeleken worden met de facsimile. Op de Franse wikisource is dit al in een vroeg stadium ingevoerd, op de engelse wikisource pas later, en de Nederlandse wikisource, geënt op de Engelse, loopt op die trend sterk achter en het corrigeerproject (proofreadproject) kan hier wel wat impuls gebruiken. Ook voor vertalingen begint men met een gescand bestand en een Index, zodat de vertaling naast de facsimile scan komt te staan en vergelijking mogelijk is.

Het is wenselijk oude naakte artikelpagina's (zonder scan) te koppelen aan een facsimile scan en bijbehorende Index, zodat ze alsnog nog gecorrigeerd en nagelezen + gevalideerd (geldig gemaakt, goedgekeurd) worden.

Interessant in dit verband zijn deze grafieken (augustus 2023) with scan versus naked :

En na de Index, hoe nu verder ?

Dat kun je lezen op Wikisource:Proofread-extensie, de presentatie over het werken met de “proofread-extensie” op nl-wikisource

En na het corrigeren (=proofread) is de volgende stap de Wikisource:Transclusie van de gecorrigeerde tekst naar het documentartikel of de subpagina's van het documentartikel in de hoofdnaamruimte.