Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Ira (2)
| ← Ira. Gramschap, Toorn | ‘Ira. Gramschap, Toorn’ door Cesare Ripa | Generosita. Groot- of Eedelmoedigheyt → |
| Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 186. Publiek domein. |
Ira. Gramſchap, Toorn.
EEn Vrouwe in ’t rood gekleed, met ſwart gekoort, zijnde blind, ſchuymbeckende, hebbende tot een cierſel op ’t hoofd, een kop van een Rinoceros, en ter ſyden een Cinocephalus.
Statius beſchrijvende ’t huys van Mars in ’t land van Thracien, ſeyt onder veele andere, dat de Gramſchap root was. Want zy komt door ’t ontſtellen van ’t bloed, en verweckt altijd wraecke, tot ſchaede en ondergangh van andere luyden, en daerom is zy met ſwart gekoort.
De Rinoceros is een Dier dat ſeer traegh is tot Gramſchap, en moet langh geterght zijn, maer als ’t vergramt is, is ’t wreeder als eenige andere dieren. En als de Egyptenaers de Gramschap wilden uytbeelden, ſoo maelden zy een Cinocephalus, zijnde het gramſte Dier van allen.
Blind en ſchuymbeckende iſſe vertoont, om dat de Menſch, die van de Gramschap overheert is, het licht van de reeden verlieſt, ſoeckende met woorden en wercken een ander te beſchadigen. Waer van deſe Dichten zijn gemaeckt:
Gramſchap is een wreed bewegen,
Die de ziele maeckt verlegen,
En met donckre mist bedeckt:
Die het hert doet bitter ſieden,
En voert in den dood die lieden,
Als ’t ſchuym op haer lippen treckt.
Die de borst vol vlam ontſteecken,
Drijft tot wraeck en booſe treecken,
En verblint dat eel verſtand:
Dat in onbedachte ſtoutheyd,
Vol gevaer en vol benoutheyd,
Werpt Gods goedheyt van der hand.
En ſtort ſoo d’ellende ziele,
In een doodelijck vernielen,
Dat zy is van God berooft.
Soo dat zy Gods gunst verduyſtert,
’t Recht en al de Reeden kluyſtert,
En haer ſchoone glants verdooft.
Petrarcha ſinght:
Toorn is korte Raeſernye,
Sooſe ſtrax niet wort geſtut,
Anders baertſe dollerye,
Die ſijn Meeſter graeft een put.