Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Scandolo

‘Scandolo. Ergernisse’ door Cesare Ripa

Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 121-122. Publiek domein.

[ 121 ]

Scandolo. Ergerniſſe.

EEn oud Man, metten mond open, en de hoofdhayren konſtlijck gekrult, met een witte baerd, ſchoone kleederen die ſeer koſtelijck geborduyrt zijn, houdende in de rechter hand een troefſpel opentlijck ten toon, mette ſlincker een Luyte, en voor ſijn voeten leyt een Fluyte met een opgeſlaegen Muſijckboeck. [ 122 ]
De Ergerniſſe wort oud geſchildert, om dat de Ergerniſſen, die by de Oude begaen worden, van meerder opmerckinge zijn, als die van jonge luyden gedaen worden, gelijck Petrarcha ſeyt: ’t Is niet ſoo ſchandigh, wanneer een jonge ſondight, als een oude.
Dat hy den mond open hout, bediet, datmen niet alleen met wercken, maer oock met woorden, die buyten de paelen der eerbaerheyt geſproken zijn, groote Ergerniſſe geeft, want zy doen daer door andere tot quade wercken vervallen, tot ſchaede en ondergangh der ſelven, gelijck D. Thomas mede verhaelt.
De gekrulde hoofdhayren, de witte baerd konſtlijck geſtreelt, ’t ſchoone kleed en de bovengenoemde inſtrumenten, vertoonen, dat het een groote Ergerniſſe in een oud Man is, ſwaere ſaecken te laeten verlooren gaen, en ſich totte dertelheyt, gaſtmaelen, ſpeelen, troeven en andere dertelheden te begeven. Waer over Cornel. Gallus ſeyt:

’t Is ſchandigh dat een oud Man praelt,
En door ’t ſnoo leven ſchand behaelt,
Door ſpotten, braſſen, vuyl geſanck,
Dees vreughd ellendigh valt en kranck.

Seneca ſeyt oock in ſijn Hippolitus:

De Ionghlingh ſtaet de vreughd best an,
Maer ſtaetigheyt past d’oude Man.

Dat hy ’t troefſpel hout, dat het een yder ſien kan, is een klaer teycken van Ergerniſſe, en beſonder in d’Oude, om dat hy alleene het ſpel niet verlaet, maer geeft daer boven den Iongelingen ſtoffe, om ſijn quade voordaed nae te volgen.