Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Toscana
| ← Luguria | ‘Toscana’ door Cesare Ripa | Vmbria → |
| Afkomstig uit Cesare Ripa et al. (1644) Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants, Amstelredam: Dirck Pietersz Pers, p. 240-241. Publiek domein. |
Toscana.
EEn ſeer ſchoone Vrouwe met koſtelijck laecken gekleet, waer over zy ſal hebben de Mantel van ’t groot Hertogdom van root fluweel, en met armelijnen gevoert, en zy ſal op ’t hoofd een kroone van den grooten Hertogh hebben. ’t Kleed onder den Mantel ſal weſen als een fijn wit linnen hembd, van de ſlincker ſyde ſullen verſcheyden wapenen leggen, en de reviere Arno, zijnde een oud Man met een baerd en lange hoofdhairen, en die met eene elboge op een Emmer ſal leggen, daer waeter uyt loopt, zijnde deſe reviere geciert met een krans van beucken-blaeden, en ter ſyden ſal een Leeuw leggen, en aen de rechter ſyde een Autaer op ſijn antics, met vier daer op, en rontom dat ſelve ſal geſneden zijn de aerde pot, de drinckſchaele en Lituus of Wichelroede, en daer op verſcheyden Prieſterlijcke gereetſchappen nae het valſche Heydenſch gebruyck, en mette ſlincker hand ſalſe ſeer bevalligh een roode Lely met een boeck houden.
Dit Landſchap heeft veele naemen gehad, d’eene Tirennia, gelijck Beroſus de Chaldeer en Trogus verhaelen. Seggende dat het is genaemt van Tirrenus ſoone van Atius, diewelcke als Strabo verhaelt, van Idia alhier de Inwoonders afſant, vermits Atius een afkomelingh was van Hercules en Omphale, zijnde gedwongen door hongersnood en diere tijd ’t Volck uyt te ſenden, en kreegh Tirrenus by lotinge ’t grootſte deel daer van, ſulx dat hy ’t nae ſijnen naeme Tirrenia naemde. Het is daer nae van de Romeynen Etruria geheeten, uyte kondſchap en eervaerentheyt van den Godsdienst, waer in zy alle andere volckeren overtreften. En hier door waerenſe by den Romeynen in ſoo groote achtinge, gelijck D. Halicarnaſſeus en Livius ſeggen, datſe niet alleene haere kinderen alhier ſchickten om de konſten te leeren, maer oock de goede Zeeden en den Godsdienſt. Ten laeſten heeft het den naem van Toſcana of Tuſcia aengenomen, gelijck Feſtus Pompejus getuyght, van Tuſcus haer eerſte Koningh, de Soone van Hercules en Araſſa, die aldaer quaemen van ’t deel van Tanai, en wierde daer nae deſe naem beveſtight, door de overtreflijckheyt van de offerhanden. Waer van oock Plinius gewagh maeckt in ’t 3 boex 5 cap.
Zy wort ſchoon gemaelt, om dat deſe eedele Provincie, zijnde de peerle van Italien, de luchtighſte en ſchoonſte is, als hebbende deſe alle de gaeven van de konſt en van de natuyre, als mede een ſeer geſonde locht, ſeer vruchtbaer, oock om datter ſeer veele Meeren, Havenen, Revieren, Fonteynen en Luſthoven zijn, oock vol vermaerde en groote ſteeden, als mede prachtige gebouwen, ſoo wel gemeene als beſondere. Hebbende oock treflijcke verſtanden die in alle konſten, geleertheyt en wetenſchap ſoo in vreede als oorlogh wel geoeffent en vermaert zijn.
Het kleed en de kroone van den grooten Hertogh, is om deſe vermaerde Provintie met dit voor-recht, dat meeſt uytblinckt, uyt te drucken, hebbende het doorluchtige Huys van Medices dit Toscana niet weynigh heerlijck gemaeckt: want wie zijn niet bekent de Lorenzi, de Coſmi en haere waerdige naevolgers en dappere daeden, waer door oock de Koninghlijcke en treflijcke Huyſen met haer in bloedverwandſchap en ſwagerſchap ſich hebben willen verbinden.
De roode Lely wort haer gegeven, om dit Landſchap beſt uyt te drucken, door het waepen van Florencen, zijnde de voornaemſte Hooftſtad van gantſch Toſcana.
Het Boeck vertoont dat dit Landſchap ſeer vruchtbaer is van geleerde Mannen in
[ 241 ]alle weetenſchappen, houdende daer van opentlijcke Leſſen als te Perugien, Siena en Piſa.
Het witte onderkleed bediet de oprechtigheyt van de Zeeden, ſuyverheyt des gemoeds en oprechte trouwe. De reviere Arno loopter als de voornaemſte reviere, ter ſyden, loopende midden door Toſcana, waer door zy ſeer gerijft worden, gelijck men in de beſchrijvinge van de Arno ſien kan.
De waepenen betoonen dat Toſcana heeft en altijt gehadt heeft vermaerde Mannen van waepenen, doch inſonderheyt die van Luca.
Het Autaer op ſijn antics met het vier en de Prieſterlijcke gereetſchappen, zijn kenteyckens van der oude Goden valſche Godsdienſt, want hier was de Hoofdkerck en Schoole, al waer de Romeynen en ’t Latijnſche Rijck, quaemen om de ceremonien en Godsdienſten te leeren, en waeren haere Leeraers in ſulcker achtinge en eerwaerdigheyt, dat de Raed en ’t Roomſche Volck in groote ſwaerigheyt van algemeene ſaecken, ſoo van de uytkomſten als toevallen van de dingen, haeren raed verſochten, als mede in de uytlegginge ontrent de Wet van haere valſche Goden: waer uyt klaerlijck blijckt dat dit volck altijd ſeer Godsdienſtigh en Religieus is geweeſt. Soo ſietmen oock te deſen tijd in den waeren Godsdienſt van Chriſtus onſen Heere, dat dit Landſchap ſeer vermaert is geweeſt van heylige Mannen. Men vint in de oude beroemde ſtad Luca alleen 36 heylige lichaemen, behalven andere groote Prelaten der Kercke, die daer zijn als ſpiegels en voorbeelden der Liefde, goeddadigheyt en andere Chriſtlijcke en zeedige deughden: oock andere die meer lof, als het mijne, waerdigh zijn: als daer is Franciſcus Maria Cardinael van Monte, die door de Koninghlijcke waerdigheydt van ſijn perſoon, wel vertoont, dat hy is van de beſte afkomst der Werlt. Maer daer zijn oock in dit Landſchap geweeſt, vermaerde leeden der Kercke, die tot Hoofden der ſelve zijn gebruykt, als Linus die den overſten der Apoſtelen Petrus in de beſtieringe der Kercke is gevolght. Weſende een Toſcaner van heyligh leven: die dit Land ſeer vermaert heeft gemaeckt.
Daer zijn veele vermaerde Mannen in de volgende tijden geweeſt, die wy om kortheyt naelaeten: evenwel kan ick dien grooten Leo i niet naelaeten, die door ſijn Heyligheyt en diepe geleertheyt, oock ſijne dapperheyt en aenſien uytblinckt, als die de raſernye van den Koningh Attila, dieder genaemt wierde de Geeſſel Godes, met ſijne tegenwoordigheyt en eenvoudige woorden, verſchrickte en breidelde. Maer d’Oude lactende vaeren, ſoo zijnder oock in deſe jonger tijden, verſcheyden Prelaeten uyt dit Landſchap voortgekomen, die te Romen den Pauſlijcken Stoel van S. Pieter hebben bedient, als Nicol. v, Pius ii, Pius iii; Leo x en ſijn Neef Clemens vii, van de Medices; Marcellus ii en Julius iii; van d’Opper-Prieſter Clemens viii, ſiet yder klaerlijck ſijn wonderlijcke Godsdienſt en rechte beſtieringe, die hy heeft ingeſtelt ſoo over de gebeden der traenen, en andere wercken van ſonderlinge Liefde, en hoe alles, onder ſijne bedieninge, geluckigh is uytgevallen en van God geſegent totte ruſte en algemeene Vreede van Chriſtenheyt, en aenwas van den Godsdienſt en Kerckelijcken ſtant, waer van gedenckwaerdige geheughniſſen zijn naegebleven. Waer op gevolght is Leo xi oock van ’t Huys de Medices, en Paulus v Romeyn, doch van afkomſt een Toſcaner uyt het eedele geſlacht van Borgheſen, ſeer oud van Siena. Men ſieter nu den heyligen politique Sc[e]pter waer door Vrbanus viii van de Barbarini, de Heylige Kercke beſtiert, als een doorluchtige ſpruyt van Florencen.