Naar inhoud springen

Pagina:Max Havelaar of de Koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy (vyfde druk).djvu/356

Uit Wikisource
Deze pagina is gevalideerd
344

verontwaardiging „rillend” Volk werd gedurig een been toegeworpen, niet waarlyk om den honger naar verbetering te stillen, maar om de kaken in bezigheid te houden, al ware ’t dan ook maar met vermeend ekonomisch-politisch gewawel. De regeermannen wierpen aan hun kieskollegien, krantenfabrikeurs en verder koffihuispubliek successievelyk de kluifjes toe, die ik eens-voor-al doopte met den naam van duitenplatery. „Vrye-arbeid” was jaren lang — en vóór den Havelaar reeds — de hoofdschotel, de pièce de résistance van ’t verraderlyk menu. Ter afwisseling dienden de heeren hun onnoozelen gasten opgeworpen kwestien over ’t Indisch muntstelsel toe. Daarop volgden de kadaster-kwestie, de Preanger-kwestie, de kultuur-emolument-kwestie, de komptabiliteits-kwestie, agrarische-wetkwestie, de partikuliere-grondbezitkwestie, en nog een-en-ander van dien aard. De eene nieuwe wet volgde op de andere, en telkens wisten de mannen en place — behoudend of liberaal, om ’t even! — aan ’t Volk diets te maken dat de eenig mogelyke ontknooping van de door allen erkende moeielykheid nu eigenlyk en eindelyk geheel alleen in ’t allerlaatst voorgesteld heilmiddeltje lag. Heusch, nu zou ’t probaat wezen!

Zoo volgde na elk versleten experiment een nieuw experiment. Na elke verbruikte kwakzalvery, een nieuwe kwakzalvery. By elk nieuw ministerie een nieuw arkanum. Voor elk nieuw arkanum nieuwe ministers, bestemd gewoonlyk meer jaren den overladen pensioenstaat te bezwaren, dan ze maanden op ’t kussen hadden gezeten. En de Tweede-Kamer aan ’t redevoeren! En de kieskollegien aan ’t opvyzelen of zwartmaken! En ’t Volk aan ’t luisteren! Al die nieuwigheden werden onderzocht, beproefd, toegepast, ingevoerd. In Indie maakte men de Hoofden, de europeesche ambtenaren, en vooral de Bevolking biengoeng met de onophoudelyke changements-à-vue…en er zou niets veranderd zyn na den Havelaar? Ten-gevolge van den Havelaar? Allons donc! Er is nà en ten-gevolge van dat boek, in Indie geschied wat er met Jan Klaassen’s horloge gebeurde. Men had dien wysgeer de opmerking gemaakt dat het werk vuil was en daarom verkeerd liep. Fluks wierp hy ’t in de goot, en reinigde het met ’n stalbezem. Volgens andere traditien van de haagsche poppenkast zette onze politikus er den hak van z’n klomp op. Ik kan den lezer verzekeren dat er werkelyk veel veranderd is in dat horloge!




Nederland heeft niet verkozen recht te doen in de Havelaarszaak. Zoolang tweemaal twee vier zal wezen, blyft het zeker dat dit verzuim — dat deze misdaad! — het punt van uitgang worden zal van ’t verlies zyner indische bezittingen. Wie deze voorspelling wantrouwt omdat heden, en dus slechts twintig jaar na m’n zeer gedwongen optreden, de hollandsche vlag nog altyd te Batavia waait, verraadt de nauwte van z’n politieken blik. Meent