Sinne- en minnebeelden VI
| ← Dat u de Satan niet en versoecke… | Sinne- en minnebeelden (1627) door Jacob Cats | ’t Neemt toe, men weet niet hoe → |
| Uitgegeven in Rotterdam door Victor van Waesberge. |
[ 32 ]
SENSIM AMOR SENSVS OCCVPAT.
VI.
_(14745182821).jpg)
PLUTARCHUS.
AMor neque nos statim neque vehementer ab initio, quemadmodum ira, invadit; neque facile ingressus, decedit, quamvis alatus : sed sensim ingreditur ac molliter, manetque diu in sensibus.
HIPPOL. Igne furtivo populante venas,
Non habet latam data plaga frontem,
Sed vorat tectas penitus medullas.
′t Neemt toe, men weet niet hoe.
Ick sneed' in een pompoen den naem van mijn beminde;
Het schrift was eerstmael teer, men sach daer anders niet
Als, dat het groen ghewas beschreyde mijn verdriet:
Maer als ick naderhant hier weder quam ghetreden,
Doen ftontet uytghepuylt al wat ick had ghesneden;
Dies riep ick overluyt; dus gaetet mette min,
Daer komt een groote wond oock van een kleyn begin.
Littera, cultelli cuspide facta, latet
Ille, licet fatuus, sortem miseratus amantis,
Plorat, & è tenero cortice gutta fluit;
Læsa cutis sensim laxo se pandit hiatu,
Jamque viatori, Phylli, legenda pates.
Exclamo : crevere notæ, crevere calores.
Hei mihi ! quam tacitis passibus intrat amor.
Quant il est creu, je le vois, Comment il croist je n'appercois.
Ma douce Margotton, la lettre n'est petite
Comme un peu cy devant: le passager la voit,
l'amour s'augmente helas! sans qu'on s'en appercoit.
[ 34 ]
't VVordt t'samen groot.
En zijn van eersten aen niet in het hout te vinden,
Maer komie naderhandt ontrent den groenen bast,
Soo blijckter dat het schrift gheduerigh grooter wast.
Het kint, indien het siet eens anders quade streken,
Ontfanght in sijn ghemoet de gronden van ghebreken.
Wat quaet is, kankert in: ghy leyt dan inde jeught,
Gheen voncken totte lust, maer sporen totte deught.
Paulatim rima dehiscit.
Non est quod velit hunt postra culina cibum:
Hic ego, dum tener est, rorantia carmina sculpo;
Et mihi cum viridi cortice crescit opus.
Sit licet insulsus pepo nos docet : imbibat infans
Semina nequitiæ, pessima messis erit.
Ille, virum facinus patrare virile videbit,
In puero vitium, qui puerile tulit.
Cœur d'enfant, carte blanche.
Ne taille brusquement. Il n'est besoing de force,
Le temps l'aggrandira. le vice au cœur d'enfant
Avec le corps devient, sans y penser, tresgrand.
[ 35 ]
Alser kinders zijn in huys;
VVant daer Ionckheyt is ontrent,
Dient niet dertels voorghewent.
Op het selve beelt een andere sin.
Snijt in een bol ghewas, of op een groene linde,
De schors die schijnt bedroeft, sy stort een droevigh nat
Als of haer eenigh leet door snijden had ghevat;
Macr, leser, hebt ghedult; de tijt die salt ghenesen,
En alsje weder komt dan sal het beter wesen;
Siet! al wat klouck beleyt of reden niet vermagh,
Dat wort noch evenwel verwonnen vanden dagh.
Quod non potest ratio, sanat mora.
Deplorat læsus vulnera primo pepe;
Sed mora dat vires, &, dum nova littera crescit,
Durior est multo, quam fuit ante, cutis.
Nescis, quid valeant anni, quid polleat ætas;
Tempore poma rubent, tempore cessat hiems
Quod ratio præstare nequit, durive labores,
Id vel sponte sua mox dabit ipsa dies.
PLAUT. IN TRIN,
Mores mali, quasi herba irrigua, succrescunt uberrimè.
IUVENAL, SAT. 14.
Maxima debetur puero reverentia, si quid
Turpe paras, nec tu pueri contempseris annos.
SENECA.
Disciplina sanè mores facit & id sapit unusquisque, quod didicit.
HORAT.
Nil dictu fædum visuque, hæc limina tangat intra qua puer est.
GAL. 4. 19.
Allenxkens, tot dat Christus een ghedaente in ons krijght.
Het kan hem dienstigh zijn, ten valt niet al besijden,
Let hoe de saecken gaen, eerst is de letter teer,
Maer naer een weynigh tijts soo vint de leser meer.
Als Godt door sijnen gheest ons harten komt beschrijven,
Men voelt het vast gheloos niet stracx aen ons beklijven,
Maer siet het swack begint dat wort ten lesten sterck,
Met tijt en door gedult voltreckt de gheest sijn werck.
Tenera pietatis principia.
Vix teneram signat parva litura cutem:
Incrementa tamen, vix intellecta, videbis,
Dum peragit tacitis passibus annus iter.
Enthea non hederam pietas imitatur Ionæ,
Ferre cui patulas nox dedit una comas:
Parva fides primò, crescit sensim, & sine sensu,
Paulatimque sacrum spiritus implet opus.
EPHES. 4. 13.
Peu a peu, jusques a ce que croissions a la perfection d'homme en Christ.
Bien qu'il te semble estroit, le temps l'escrit dilate.
Vertu n'est point d'un jour, & l'œuvre de l'eaprit
En l'ame peu a peu de l'homme s'accomplit.
[ 37 ]
TENERA PIETATIS PRINCIPIA.
NOn confusè, sed ordinate in hæc inferiora, agit Deus, nec ab uno extremo ad alterum festine, sed sensim, progreditur. Non repentino fulgore dies terrarum tractus pervadit, sed, præmisso dubiæ lucis crepusculo, paulatim
Occupat, & radiis ingentibus omnia lustrat.
Non statim, ex intenso frigore, in ardores Syrij præcipitamur; sed, vere ac tepentis favonij flatu intermedio, paulatim ad æstivos calores deducimur. Spirituales fidelium progressus plane huiusmodi. Nunquam, è medijs peccatorum sordibus, ad statuur gloriæ suos evehit Deus, sed gratiam mediam interjacit. Vix ullus, ex vita insigni scelere contaminata, subitò in vitam christiano nomine dignam immediatè erigitur. Pictura, inquit ille, cœpit primo ab umbris & lineis, deinde monochromata, mox accessit lumen una cum colorum varietate, donec ad summam artificij pervenit admirationem. Idem de homine christiano iure quis dixerit. Ne igitur animo destituatur pia mens, si lento, dummodo continuo, gradu ad vitæ renovationem, efferatur. Omne incrementum, etiam latens, credenti salutare est.
2. CORINT. 3. 3.
Epistola estis Christi scripta non atramento, sed spiritu Dei vivi: non in tabulis lapideis, sed in tabulis cordis.
PSEAUM. 29. 15.
LE juste's'avancera comme la palme & croistra comme le cedre du liban, estant planté en la maison de 1'eternel, &c.
GOod gaet niet onschickelijcken, maer met order te werck in alle dese nederighe dinghen, niet schielicken van het eene uyterste tot het andere vervallende, maer door middelweghen allenxkens, en als by trappen, van 't eene tot het ander gaende.
Wert niet terstont tot licht ghebracht.
Den dagheraet en morghen-stont
Verthoont voor eerst haer ronden mont;
Dan rijst de Son, des werelts oogh,
En klimt allengskens meer om hoogh;
Tot dat ten lesten het ghesicht
Ons schemert, door haer crachtich licht.
Het gaet met den gheestelijcken voortganck vande godtsalighe ten naesten by mede alsoo. God en plach niemant uyt den stanck der sonden, regelrecht tot heerlijckheyt te verheffen, maer sijn genade als middelaer, tusschen beyde te stellen. Selden werter yemant uyt een gantsch rau en roeckeloos leven, op een sprongh overgheset in een ghesette en christelijcke sedicheyt. De godsalicheyt en verthoont haer van stonden aen niet in hare volmaecktheydt, maer wert door daghelijckschen aenwas allengskens tot haer volkomentheyt opghetoghen. Een verslaghen herte en heeft daerom den moet niet verloren te gheven, om sijn lanxsamen voortganck inde godtsalicheyt, son die maer staech en geduerich en zy. Alderley aenwas (oock den ghenen die ons onghevoelijcken aenkomt, en die men eer gewaer wort gheschiet te zijn, als te gheschieden) ghedijt een christelijck ghemoet ter salicheyt.