Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Aenmerckingen op de Konst der Druckerye

← Stam­pa. Boeck­drucke­rye

Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants (1644) door Cesare Ripa et al. Aen­mer­ckin­gen op de Konst der Dru­cke­rye door een anonieme schrijver, p. 66-67

Ma­lig­ni­ta. Boos­heyt, Quaet­aer­dig­heyt →

Uitgegeven in Amstelredam door Dirck Pietersz Pers.

[ 67 ]

AENMERCKINGEN
op de Konst der Druckerye.

OF wel de Schrijver deſes Boex, uyt Polidorus Virgilius bericht is, dat de konſt der Boeckdruckerye tot Ments by eenen Hans Gutenberg ontrent den Iaere 1442, of als andere ſeggen, in ’t Iaer 1451 eerſt ſoude zijn gevonden, ſoo is nochtans deſe Schrijver, door onkunde, ſeer misleyt: doch wy ſullen de waerheyt daer van wat klaerder ontdecken. Hoe ontrouwlijck eenen Hans ſijns Meeſters gereetſchap heeft wegh gedragen, en ſich heimlijcken te Ments nedergeſet, daer van kan Haerlem van hand tot hand getuyghniſſe geven: ’t is dan Haerlem, dat, ſoo lange de Sonne haeren ringh ſal ommeloopen, hier van de eere ſal wegh draegen: Want eene Laurens Ianſſen Koſter Burger aldaer, van eerlijcken geſlachte, is hier van in ’t Iaer 1440 de eerſte Vinder geweeſt, diewelcke, gelijck hy een scherpſinnigh Man was, veeltijts in ’t Haerlemmer Boſch gingh wandelen, en aldaer verſcheyden letteren uyt de boeckeſchorſen geſneden, en te ſaemen geſtelt hebbende, heeft daer van eenige ſpreucken gedruckt, en aen ſijns ſwagers kinderen vereert: ’t welck hem nae wenſch geluckende, heeft allenskens grooter dingen beſtaen, ſulx dat hy dien vaſten en tayen druck-int, daer by vond, waer mede hy groote tafereelen en formen mette voorſeyde letteren heeft gedruckt. Waer van ick ſelve geſien hebbe, een boeck in Nederlandſche taele, geheeten Spiegel onſer Behoudeniſſe in fol. tamelijck wel gedruckt, doch hy hadde doenmaels noch de [ 68 ]kenniſſe niet om op de weerſyde te drucken, ſulx dat de bladen, tuſſchen beyden wit zijnde, aen malkanderen waeren gepapt. Maer daer nae in ſijne vindingen allenskens toenemende, heeft hy ſijne ſtoffe, en ’t geene daer aen gebrack, verbetert, ſulx dat de konſt door de winninge aenwaſſende, hy werck-gaſten toeſtelde, die hem, onder eede, getrouwigheyt moſten beloven, waer onder oock eenen Duytſcher was Johan of Hans geheeten, diewelcke nae dat hy de konſte van het letter-ſetten, gieten, drucken, en watter voorts toe-behoorde, ſeer wel hadde beſpiet, heeft hy ſijns Meeſters gereetſchap op Chriſt-nacht, terwijl al ſijn Huyſgeſin het geboort-feeſt vierde, opgepackt, en hem ’t ſelve dieflijck ontdragen, vluchtende over Amſtelredam op Ceulen, en ſoo voorts nae Mentz, alwaer hy hem ſeecker houdende, heeft aldaer van ſijne geſtolen konſte een rijck maeyſel verkregen, want hy heeft het Iaer daer aen, met even dieſelve letters, die Laurens Ianſſen Koſter te Haerlem gebruyckt hadde, te Mentz, de Grammatica Alexandri Galli gedruckt. En aldus is deſe konſte verſpreyt, en daer nae te Romen over gebracht. Wie hier over naerder wil zijn onderrecht, die leſe de naerſtige en geleerde opſoeckingen van P. Scriverius, die hy in ſijne Lauwer-krans, ter eeren den Vinder, en der konſt, in ’t licht heeft uytgegeven.
Maer wat Iovius belanght, die de konſte van Medaglien, oude opſchriften en zegelen te ſnijden; als mede deſe vindinge, den Griecken en Romeynen wel ſoude toevoegen, als of dieſelve, deſe konſt al over lange ſoude zijn bewuſt, dat ſelve is meer belachlijck als beſtraflijck; want ſoo dat alſoo waere, de geleertheyt en de naeme van ſoo veele overtreflijcke Mannen, wiens ſchriften de tijd en de nijd heeft verdonckert, ſoude als noch den Naekomelingh tot eene onſterflijcke roem uytblincken, en niet onderdruckt zijn gebleven.