Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants/Apprehensiva

← Prin­ci­pio. Be­gin

Iconologia of Uytbeeldinghen des Verstants (1644) door Cesare Ripa et al., vertaald door Dirck Pietersz Pers Ap­pre­hen­si­va. Be­grijp­lijck­heyt, p. 33-34

Zal­vez­za. Be­hou­din­ge →

Uitgegeven in Amstelredam door Dirck Pietersz Pers.

[ 33 ]

Apprehensiva. Begrijplijckheyt.

EEn jonge vrouwe, van middelbaere groote, met een kuyf, treckende nae ’t blond, in witte kleedinge, ſtaende, ſeer levendigh en vaerdigh, als of zy toeluyſterde, wat een ander ſeyde, houdende met den ſlincker hand een Chameleon, en in d’ander een klaere ſpiegel.
 Begrijplijckheyt is een redelijck en natuerlijck deel van ’t gemoed, door wiens middel wy lichtlijck die dingen, die ons voorgeſtelt worden, konnen begrijpen en verſtaen.
 Zy is een redelijck en natuerlijck deel: want zy is de redelijcke natuere eygen, weſende [ 34 ]de Menſch alleen bequaem te begrijpen, en alle begrijplijcke en verſtandige dingen te verstaen, gelijck Iuvenalis ſeyt. ’t Welck Ariſtoteles oock bewijſt, als wanneer hy den Menſche by een gladde taefel afbeelt, waer op niet is geſchreven, en daer alle geſchrevene dingen konnen op gemaelt werden. ’t Welck van Horatius is naegevolght: en Homerus heeft dat ſelve mede uytgebeeld, terwijl hy dien vermaerden Muſijckmeeſter Phemius invoert, ſeggende: Ick heb ’t van ſelf geleert en begrepen, dewijl God in mijn gemoed veele konſten heeft ingeſtort. Zy is een deel van ’t gemoed, want door haer ſoo weeten wy, door haer ſoo verſtaen, en door haer ſoo leeren wy.
 Iongh wort zy gemaeckt, om dat Ariſtoteles, in ſijne Rederijckkonſt, ſeyt dat de genegentheden in de jeughd groote kracht hebben, en oock de ſinnen de meeſte wackerheyt en bequaemheyt om te begrijpen, jae totte werckinge ſelve van de verſtandelijcke dingen, en dat door de hittigheyt der geeſten.
 Van middelbaere geſtalte iſſe gemaelt, om dat Plato ſeyt, dat de middelmatigheyt het beſte is van alle dingen. Want de middelmaetige ſtand der leden vereyſcht een maetige vermenginge van de humeuren, of vochtigheden, gelijck Porta in ſijne Menſchkenninge verhaelt, en by gevolgh, een goede bequaemheyt tot de werckinge des verſtands, weſende dit waerachtigh ’t geene de Philoſophen gemeenlijck ſeggen: De zeden volgen de temperatuyre of gematigheden des lichaems.
 Zy heeft een kuyf, nae ’t blonde treckende, want de kuyf alſoo gemaeckt, brenght ſachtigheyt van een goede geſteltheyt en begrijp. En Porta ſeyt: De blonde hoofdhayren brengen voort vaerdigheyt om wetenſchappen te leeren, een heerlijcke ſcherpſinnigheyt der gemoederen en konſt.
 Zy heeft een wit kleed, om dat, gelijck in de ſchilderkonſt de witte verwe de grond en het ſteunſel is van alle verwen, alſoo is oock het begrijp, de grond en ſteunſel van alle redenen en overwegingen.
 Zy wort ſtaende, wacker, vaerdigh, en als toeluyſterende gemaelt, om uyt te drucken, de geſtalteniſſe en vaerdigheyt, waer mede wy altijt moeten gereet ſtaen, om te leeren en te begrijpen. In de ſlincker hand, houtſe een Chameleon, want dat dier verandert ſich in wat verwe, daer het by komt, alſoo wort oock de begrijpelijckheyt heerſchept in alle overwegingen en redenen, die haer voorkomen.
 Zy hout den ſpiegel in den rechter hand, want op de maniere van den ſpiegel, druckt zy haere beeldeniſſe ſelver in, en eygent ſich toe, alle deughden, die zy hoort, begrijpt en verſtaet.