Sinne- en minnebeelden I
| ← Gedichten ter ere van Jacob Cats | Sinne- en minnebeelden (1627) door Jacob Cats | Het deel wil zijn geheel → |
| Uitgegeven in Rotterdam door Victor van Waesberge. |
QVOD PERDIDIT, OPTAT.
I.
_(14746005914).jpg)
Ortus cuncta suos repetunt, matremque requirunt;
Gruter. in Sentent. Ethico-polit.
Amantis anima in corpore haud vivit suo.
Nam simul esse cupit, quod simul ante fuit.
Virgil.
. . . Est mollis Hamma medullas
Interea, & taciturn vivit sub pectore vulpus.
Het deel wil zijn gheheel.
Haer snellen uyter aert, haer stellen om te minnen,
Die kapp’ een ael in tween, en stae een weynigh stil,
En sie hoe yeder stuk sich weder voegen wil.
Godt heeft eens van den man een ribbe weghgenomen,
En daer is voor den man een vrouwe van gekomen:
Siet, hier uyt rijst de min, en al haer soet bedrijf,
Het lijf wil naer het deel, het deel wil naer het lijf.
Quod perdidit, optat.
Qui mare, qui verbo condidit astra, Deus
Inde furor iuveni, teneris calor inde puellis,
Inde thori socium foemina virque petit.
Quid mirum, Iuvenes ? in pristina fata reverti,
Atque iterum fieri quod fuit, optat amans.
Anguillam si forte seces, salit illa per herbas,
Et satagit fungi, quo fuit ante, loco.
La part veut son entier.
Nous pousse par amour au port de mariage?
Escoute la raison, l'amant qui est blessé
Se veut unir au corps, dont il est desmembré.
[ 4 ]
Ontijdigh mal, Is niet met al.
Al is hem schoon de kop ten vollen afgesneden,
Noch springt hy om en om, hy wispelt op den blok,
En, schoon de doot genaeckt, het schijnt hem enkel jok,
Daer zijnder in het lant, die, in haer oude dagen,
Noch dertel willen zijn, en malle liefde dragen,
Maer al haer sot gelaet en is maer enkel waen,
Want naer een korten tijd het mallen heeft gedaen.
Incassum furit.
Illa tamen lacero corpore pulsat humum,
Illa tamen caudâ non desinit usque moveri,
Illa, licet vitâ deficiente, salit.
Haec tibi viva senis fit luxuriantis imago,
Cui furit in tremulo corpore dirus amor:
Ach ! miser est, quicunque senex iuvenilia tractat,
Et moriens, mortis se tamen esse negat.
La fin de vie ne veut follie.
Au corps soit mutilée, & n'aye point de teste.
0 Sot va t'en mourir, ne faicte plus l'amant;
C'est chose sans raison un vieillart follastrant.
INCASSVM FVRIT.
Sune & animorum motibus
Vicesque crebræ sub polo,
Queis stant caduntque singula.
NOn indecorum modo, sed & pernitiosum seni lascivire, praesertim in amoribus. Indecorum; nihil enim tam ridiculum quam si homo tremulus, canus, edentulus vel (ut ille) passâ rugosior Vvâ, juvenum more amatorem agat. Pernitiosum; usus enim & rationes Physicæ clamant hominem senem, juvenculam in amoribus habentem, calido & humido privari, adeò ut brevi totâ istâ ist â militiâ sine gloriâ defunctus hoc Epitaphium mortuus viatori exhibeat;
Excepit tepido quæ mea membra finu.
quanto melius Abrahami uxor; Postquam vetula facta sum, inquit, num mihi voluptas? Quin tu potius quisquis es, mi Senex,
&, cum Sophecte mihi effare; Bona verba, ô Viri, liber jam factus sum, & ab in clementibus istis ac furiosis domines atatis beneficio aufugi; vel cum Sapiente Hæbræo,
Amplexibus, & ut nauseet
Quis expetita ad oscula.
Corn. Gallus.
Atque etiam est ipsum crimen amare senem:
Crimen amare jocos, crimen convivia, cantus,
O miseri! quorum gaudia crimen habent.
AAlle dingen en voeghen niet tot aller tijdt. Tis niet alleen onbetamelijck, maer oock schadelijck voor een bedaeght man, rich over te gheven aen de ontijdighe mallicheden van Vrouwen liefde. Onbetamelick; want niet so geckelick als dat yemant de Kerck-hof bloemen al reede in menichte op het
hooft dragende, noch met dwaesheden der Ionckheyt besigh is. Schadelijck, want beyde reden ende ervarentheyt leeren ons, dat soo yemant met
een bevende hant een eerst-ontluykende Roosjen derf af plucken, dat hy de lucht daer van niet en sal konnen verdraghen, maer veel eer den kuch daer van op de borst krijghende, wort int ghetal van Venus Martelaren
overgheschreven, ende verdient, so doende, dit oft dierghelijcke Graf-schrift,
Die heeft uyt liefde my ghedoot.
Hoe veel beter seyde Sara; Sal ick met wellust omgaen nu ick out ben?
Welaen dan, goet out Man, wie ghy wesen moeght, set jonghe lieden dien handel over, ende seght met Salomon; Inden arm nemen heeft zijnen tijd, en verre daer van zijn, des ghelijck.
Quand on es vieil, qui aime est fol.
[ 6 ]
Lijt, sonder spijt.
Hy sal met alle macht de leden omme-wringen,
Hy trotst, oock even dan, hy tert den harden noot,
Hy leeft, gelijck het schijnt, ten spijte van de doot.
Ghy, als een hooger macht wort tegen u gedreven,
Soo lijt’et met gedult; waer toe het tegen-streven?
Sijght neder in het stof, en toont een Duyghsaem hert,
Want die onwilligh lijt, die lijt te meerder smert.
Nil iuvat obniti?
Illa repercussam corpore plangit humum;
Illa furit moriens, seseque in pulvere versat,
Et tacitæ non vult succubuisse neci.
Quid iuvat obniti, cum te sors dura fatigat,
Vel rumpit properam de Tribus una colum?
Flecte caput, tacitoque latus permitte dolori;
Non totus miser est, qui miser esse potest.
Au torment necessaire,
Rien, que souffrir & taire.
Car regrimber ne sert, quand nous le ciel chastie,
Abbaisse toy plustot, avec un humble cœur,
Qui souffre par despit augmente son malheur.
NIL IUVAT OBNITI.
INter signa hominis verè renovati praecipuo loco numerandus animus humilis, ac patiens calamitatum & iniuriarum, net enim pertinax ac refractarius quispiam Christo sese cogitationes subdidisse pro explorato unquam habere potest. At quorsum, pretor, hit pervicacia? afflictionibus sanè Deus vel exercet, vel probat, vel corrigit, vel honore afficit suos, utpotè in hoc similes eon faciens ipsi Filio. Clementissimus enim Parens ex alta providentiæ speculâ quid unicuique nostrum conveniat planè ac plenè cognoscit, & quod convenire novit, accommodat, miserabile vero remedium est, obnitendi studium; & plorandi lassitudo; cum melius Dei timor hisce medeatur: Is enim ad divinam voluntatem & paternam affectionem, tanquam ad sacram anchoram, confugiens, non patientiam solùm, sed & gaudium, imò & gratiarum actionem, ex ipsis afflictionibus producit; non secus ac medicus ex viperis Theriacam; adeò ut, tanquam triumphans, pleno ore tandem exclamet. Via crucis, via lucis.
Chrysostomus.
Generosi est animi, cum undique provoceris ac pungaris, aequo animo acerbita-
- tes omnes ferre.
- Nobile vincendi genus est patientia, vincit
- Qui patitur; si vis vincere, disce pati.
- Nobile vincendi genus est patientia, vincit
- tes omnes ferre.
Tis een vande bysonderste ken-teyckenen eens vernieuwden ghemoets, datmen in sigh ghevoele een nedrighe verdraechsaemheyt in alderley besoeckinghe, ons regel recht van God toegheschickt, ofte door middel van de menschen aenghedaen, ghelijck in het tegendeel van dien een morrende ende teghenstrevende onverduldicheydt niet anders en kan verstaen worden uyt te wijsen als een soodanigh herte dat noch sijn ghedachten niet en heeft ghevanghen ghegeven onder de ghehoorsaemheyt Christi.
Maer, o lieve, waer toe hier een steghe onverdraechsaemheyt? nae dien de goede God de sijne plagh uytverkoren te maecken inden Oven der ellende? gewisselijck de vermoeytheyt van jammeren is een gantsch ellendigh behulp-middel voor de ghene die lijden moeten; daer de ware vreese Gods, geeft uytkomste in alderley benautheden; want yemant, door de selve, sijne toevlucht nemende tot Godes vaderlijcke sorghe over de sijne, weet niet alleen recht ghedult, maer oock blyschap en dancksegginghe daer uyt te trecken, seggende ghestadelijck in zijn herte tot sijne vertroostinghe.
Hoe naerder Godt.