Naar inhoud springen

Der Naturen Bloeme/Tiende Boek

Uit Wikisource
Der Naturen Bloeme
Eerste Boek · Tweede Boek (1) · Tweede Boek (2) · Derde Boek (1) · Derde Boek (2) · Vierde Boek · Vijfde Boek · Zesde Boek
Zevende Boek · Achtste Boek · Negende Boek · Tiende Boek · Elfde Boek · Twaalfde Boek · Dertiende Boek


Der Naturen Bloeme .x. - van cruden


Hort van cruden in't ghemeene,

want dat wonder n'es niet cleene.

Hoe si wassen sonder saet,

ende hoe 't een cruud biden andren staet,

ende 't een es heet en 't ander coud

ende 't ander van drogher ghewoud

een ander van nater nature.



Hier up antwerdemen ter cure:

alle die wise parlementen

die spreken van .iiij. elementen,

dats water, arde, lucht ende vier.


Hier af sijn alle dinghen hier

ghemanc, ende also, alsemen mecket,

na dien dat elke nature trecket:

nu vanden watre die nathede,

ende vander erden die swarhede,

nu meere droechte vander lucht,

nu vanden viere hitte ende vlucht.

So es elc cruud ghenaturt

ende ghescepen ende ghefigurt.

Want hier in onse menscelichede,

dar onse lijf geset es mede,

moeten elementen sijn ghemanc,

jofte onse lijf ware thant verganc.


Want pure arde droeghe ghene vrucht,

ne gheen vogel levede in pure lucht,

in puren watre, in pure ze

ne levede visch nemmermee,

ware 't fier hier sonder ghemanc,

dan ware saen alles dinges verganc.


Nu dese .iiij. hem te gadre minghen,

ende gheven voedinghe allen dinghen,

ende na dat elc ontfaet van dat,

eist cout, eist heet, eist droge, eist nat,

so es elc dinc ghenaturt,

dat hier in dese werelt ghedurt.


Hier bi so es der crude ghewout

nu droghe, nu nat, nu heet, nu cout.


Verstaet dat meesters van naturen

hier af spreken bi figuren,

ende segghen dus: "peper es starc, dat verstaet,

ende heet in sinen vierden graet".


Nu hort wat die grade meenen

in curten worden ende in cleenen:

d'eerste bevoelt ende beseft,

d'ander hem bet up verheft,

de derde quetset die nature,

entie vierde verduwetse al dure.


Aldus alse dese redene luud

es ghenaturt specie ende cruud:

nu nat, nu droghe, nu heet, nu cout,

na dien dat die nature hout.


Hier endet de tale int ghemene;

nu hort van elken vort alleene.


Aloa dats .i. cruut,

alse Platearius seit over luud,

dat stampemen ende duet dan

al datmer ute geduen can;

dat sieden si diet sieden connen,

na dat sieden setment ter sonnen.


Dupperste es gheleu ende pure,

dat middelste van bruunre nature,

donderste dicke ende swart.

Al est bitter ende hart,

van smaken eist provene wee,

ende dit cruut heetet aloe.


Aloe es goet over een

gheleit up .i. te broken been,

want etse vergaderen doet.

Ende jeghen serpents bete eist goet.

Jeghen fleume eist goet ter cure,

ende suvert de maghe van humure,

ende het verdrivet melancolie.


Die van quader epelenchie

levre ofte longre wee doet,

aloe es hem genuttet goet.

Het purgert die hersinen saen

van humueren die upwart slaen.

Oec est medicine mede

jeghen de scamelike lede.


Die van siecheden es ongedaen,

het maket hem sine varewe saen.

Aloa es den monde ombequame,

mar soete der maghe enten lachame.

Met alsenen sape ofte met wine

salmense gheven, seghet Latine.


Absintium, als Platearius telt,

es .i. cruut van grooter ghewelt,

bitter seere, ende doet groot goet.

Alsment met wine drinken moet,

ofte ghewrongen ute alleene,

dan nes sine nutscap niet cleene.


Alsene heetet, ende helpet gereede

der leveren enter milten beede.

Warem ende droghe es sine nature.

Lumbricos, spreket de scripture,

verdrijftet mede, des ghelovet;

ende het purgert mede 't hovet.

Die hem apoplexie ontsiet,

ic radem dat hi deser pliet,

want het verdrivet hare comen.


Dien die sprake es benomen

es nuttelic dat mense ghevet.

Die worme in sine oren hevet

ghietse der in, si blivet doot.

Der maghe est nuttelic groot,

oec verdrivet worme ende miten

die cleeder eten ende biten.

Hare sap ghedronken over waer

maket donkere oghen claer.


Anetum dats anijs.

Platearis seit, die was wijs;

seghet het si droghe ende heet.

Drie jar ghedurtet ghereet,

up dat ghedroghet si een deel.


Het doet breken den graveel.

Jeghen spuwen van couden saken,

ende hem die versikens maket,

so eist goede medicine.

Den hersenen, alsi hebben pine

salment sieden ende drinken,

ende cuent ende latent so sinken.

Goet eist der maghe, alsment vint,

ende verdrivet oec den wint.

Hem est goede medicine

die met pinen maken orine.


Apium, als Platearius toghet,

dat verhit ende droghet.

Die wortele so es medicine

die van torsione hevet pine,

ende es oec der leveren goet,

up dat mense stampen doet,

ende ment drinke met lawen wine

jeghen sulkerande pine.


Crocus hetewi saffraen.

Platearius doet ons verstaen

dat ghetempert es droghe ende heet.

Jeghen sincopis est goet ghereet

ende jeghen dat die maghe ghedoghet.


Sulferaen in .i. scerf ghedroghet

ende ghepulvert .i. deel te bet,

ende ghedronken in vleeschsop vet,

ondoit die lachame met dien.

Men ghevet gheen colerien:

het doetse spuen, doet hem quaet.


Dien d'oghen den rode bevaet,

sijd van coleren, van bloede,

doe des ic hem bevroede:

neme pulver van sulferane

ende witte van eieren, ende van slane

salment minghen, ende in dat

maken .i. sindaelkin nat

ende sine oghen der mede netten.

Wien so quade lanken letten,

.i. plaester der of ghemaket

es nuttelic ende wel gheraket.


Cucurbita es droghe ende nat,

Platearius seghet dat,

dat soe ghetempert es int ghevouch;

in warmen lande waster gnouch.

Couworde hetet in onse tale.

Hare saet helpt te fisiken wale.

In suchten salmen sieden of braden

somech .i. van haren saden,

ende dat mer anders niet toe doet,

ende dat es in versiken goet.

Ende men salse int vier mede baken,

ende darna salmense ontlaten

int water, ende men suker toe doet

dats den sieken goet.

Hem die hete van der sucht hebben

salment up hare lanken legghen.


Coriander, alsict toghe,

es .i. crud heet ende droghe,

ghetempert wel int ghevouch.

Sijn saet es nuttelic genouch,

want ets goet der couder maghen

ende het mach den wint verjaghen,

alsmen met andren specien ontfaet.

Met wine ghesoden sijn saet

jof sijn pulver ghestroit in spise

doetse smaken met goeder wise.


Canfora, alst Platearus kent,

es .i. cruud van Orient

van sere groter roke bekent.

Men leset: als die lentijn ent

dan stampment ende duet sijn sop,

dan sinct die droesene over .i. trop

ende boven blijft dat clare;

so moet ter sonnen staen der nare.

Alst droghe es eist claer ende wit,

so machmen lichte breken dit

ende met handen te pulvere wriven,

ende niet met handen die met wiven

ontreint sijn, want ets so fijn

dat sijn draghere moet suver sijn,

eist dat hi dicke rieket dat cruud.

Bedi segmen over luud

dat hare roke es ghenatuert

also dat soe den manne vuert.


Men houtse in .i. marberin vat,

ofte alabanstre, wi vinden dat.


Ciminum dats comijn.

Platearus segt, mester fijn,

dat droghe es ende heet

ende dat den wint versleet;

ende die versiken van noden,

men gheve hem wijn der mede ghesoden.


Oec est meer te prisene noch

want et merst der vrouwen soch.

So salment drinken gheven

jof t'etene te pulvere ghewreven,

met alsenen sal werken ditte

sine naturlike hitte.


Centaurea es droghe ende heet,

tbitterste cruud dat men weet,

dies hetent bi na de meesters alle

bi namen der erden galle.

Men salse sieden met wine

ende suker der toe, jeghen die pine.

Van sire groter bitterheden

so eist medicine mede

jeghen stoppinghe, die men hort

die levere ende milte versmort.


Jeghen haerthede die wee doet

milten ende leveren est oec goet.

Nem dese wortel die ic telle,

apie, venkel, pederselle,

ende dit salmen sieden der na

int sap van centaurea,

ende dit duen dor .i. cleet,

ende ghevent hem dien dat doet leet.


Dit es jeghen lancevel goet

ende hem dien die sucht wee doet.

In wine ghesoden ende men ontfaet

dien dranc als men te bedde gaet,

al warem dat sweet utecomen.

Mar ets quaet dicke ghenomen,

want et maket quade burst.

Ende beter eist in den vurst

ghenut, als die winter es cout,

dant es in des somers ghewout.


Diptanus, als Platearius seghet,

es .i. cruud dar doghet an leghet.

In roetsen wasset, wilmen weten.

Hets goet jeghen venijnde beten,

ghestamt ende gheleit up die wonde.

't Sap ghedronken metten monde,

met wine ghemanc, dat es goet,

up datmer mede doet

sap van menten .i. lettelkin.

Dat dese dinghe warheit sijn

wart erst biden hert ghecont.

Want alsi waren ghewont

met enen ghevenijnden strale,

saghen dat die jaghers wale,

dat si cruud sochten dan

ende wrever hare wonden an,

ende danne aeten mede dat crud

ende spouwen strael ende venijn ut.


Feniculus, alst Platearius toghet,

es .i. cruud dat waremt ende droghet,

ende es van subtilen saken;

dese doet wel orine maken.

Wortel, blade ende saet

sijn in visiken toeverlaet.


Men sal nemen den wortel fijn

uter arden inden lentijn,

dies goet ghesoden inden wine

hem die hevet vernoi ende pine.

Jeghen de milte eist goet,

als men ons te verstane doet,

jeghen den steen ter cuere

hem diene hevet van couder nature.


Oec venkel, ghesoden alse polment

ende gheten also, es bekent

dat goet es te sulker siechede,

ende wint verdrivet mede

ende helpt hem diet verduen hevet quaet.

Ende wel ghepulvert sijn saet

doet al dat selve dat dander doet.


Die de sien niet hevet goet

stampe den wertel ende dan

dat sap dat hire ute duen can,

ende hanct in .i. coperin vat

.xv. daghe buten dat,

dar na salhij'd in d'oghen dropen;

hi mach wel der baten hopen.


Iusquiami es sere cout

ende .i. cruud van groter ghewout.

An ouden hofsteden, als ict vant,

wasset vele hier int lant,

groene met .i. root bleker bloemen.

Ic wane ment belne in Dietsch nome.

Den gonen die den slaep hevet quat

men neme sine blade of sijn saet,

ende stampt ende bindet dan

anden slaep, est wijf of man;

hi sal rusten, est dach ende nacht.


Sijn saet hevet sulke cracht

slaep ende ruste te ghevene:

men neme tarve, corne ende evene,

ende belne saet, ende late valle

dit te gadre met allen,

ende laet dit den voglen eten,

si sullen slapens hars vergheten

dat mense mach nemen metter hant.

Men ghevet niemen hi ne ware viant:

diet saet ate, hi bleve doot

jof hi viele in slape so groot

also dat sine mesquame

lichte te letargien quame.


Men seghet dat .i. biscop was

die so grote pine hadde das

die luxurie den leden doet,

ende hi meneghen meester vroet

om raet der jeghen sochte,

ent hem niet helpen mochte;

dat hi dit cruud stampen dede

ende sine manlike lede

metten sape vercoude so,

dat hem dar na spade no vro

coringhe no groot no clene

altoes meer ne quam neghene.


Olie hier of es ene ware

harde goet jeghen die tantsware,

als die dinghen van hitten comt,

ende te meneghen sticken onghenomt.


Mandragora, als Platearius kent,

es .i. cruud van Orient.

Cout eist ende droghe der toe.

Men vinter of hie ende soe;

die hie es gheblaet inder ghebare

alsoft .i. bete ware,

de soe alst waren louwre blade.

Apple draghen dese ghegade,

soete riekende alsmen weet,

dat men der erden apple heet.

Uut blade ende wortele sine

sijn nuttelic ter medicinen.

Die in heten suchten legt

ende te slapene niet ne plegt,

so salmen met mandraghen bladen

vrouen melc stampen ende begaden,

ende twitte van eye, dies ghelovet,

.i. plaester maken vort vorhoft

bedecter em dien slaep mede.

Die van groter hethede

sijn hovet swert legghe de blade ghewreven

an sinen slaep, et sals begheven.


Dus als hier bescreven staet

maecmen olie mandragoraet:

Die apple stampmen clene

ende mincse met olien ghemene,

dan sietment te samen heet

ende duet dor .i. cleet.

Dits olie mandragoraet

dar hoftswere bi vergaet.

Ende wel slapen doet mede,

ende es goet jeghen allen rede,

up datmen mede striken doe

vorhoft ende slaep der toe.


Men sal oec in goeden wine

.i. stic sieden die wortele sine,

ende ghevent hem drinken diet so staet

dat men hem die lede of slaet,

hi sal hem slapende so vergheten

dat hi der dinc niet sal weten.


Menta, als Platearius weet,

es .i. cruud droghe ende heet.

Hof mente es beter, segmen mi,

dan die ackermente si.

Hem die tantvleesch ende mont

hevet quaet ende onghesont:

siede hofmente in aisijne

ende wriver mede die tande sine

sochte, ende wrive der an

pulver van drogher menten dan.


Salmen oec jeghen venijn

gheven dranc, so salter in sijn.

Wijn dar mense in siet, wilmen weten,

ende dat pulver der of gheten

can der maghen cracht vernuwen

ende doet ter cure verduwen.


Marubium, als Platearius toghet,

es .i. cruud dat hit ende droghet.

Azu de burst van coude hevet quaet

doe der mede dus minen raet:

Sie dat hi sap hier of ghewinne

ende doe honech der inne

ende pulver dar toe te hant

van licorissien, van dragant,

ende siede dese dinc, radicke,

ontier ende soe werdet dicke.

Dit es ter burst nutte ende goet.


Dien die spene oec wee doet

neme sout water, honech ende wijn

ende sieder in dit crudekin

ende der of .i. suppositorius make,

ets hem .i. nutte sake;

dit moeste sijn, des nem ware

er die spene te broken ware.


Nardus, alsic hore lien,

es .i. cruud, wast in Surien

ende int lantscap van Endi.

Dat van Surien, segghen si,

dats beter dat dan van Enden.


Sijn wortel es curt, als wij'd venden,

swart ende broesch ende dar toe vet.

Na cypresse rieket bet

dan na enich ander cruud.

Sine blade dar si gaen uut

sijn scarp ende heet, ende draghen are

als oft erande coren ware;

ende dat rieket utermaten wel,

sine bloemen bet dan oec iet el.

Heet ende droghe es hare nature.


Ende es goet jeghen sincopinter cuere

ende oec jeghen hertvanc,

ende nemet dit, ende dartoe ghemanc

suker, ende men sieder bede

in rosewater, dit gherede,

ende werdet .i. serop dar toe goet.


Dien couden rueme wee doet

of die cranke hersenen hevet

eist goet dat men te riekene ghevet.

Jeghen coude of torsioen,

dat die coude humure doen,

salmen nardus in wine sieden

ende ghevent sulken lieden.


Van der hawe van nardus mede

maecmen ungent van groter dierhede,

inder manieren alsic gome

datmen vanden genuewerbome

olie maket, alst es bescreven

hier boven den bomen beneven.


Perpina hetet mede crassula;

dies vintmen vele verre ende na,

sulc hetet raile, sulc vresewonde.

Nuttelic est talre stonde

ten brokenen benen, nader scrifturen;

nat ende heet eist van naturen.

Warlike est gheprovet van desen:

wilment plocken ende lesen

.x. daghe vor den lanxten dach

diemen int jaer vinden mach,

ende ment bin den huse hanghet

dart niet dan die lucht ghelanghet,

dat welna al dat jaer

groiet ende sciet, dats waer.


Hier na machmen merken mede

dar naturen heimelichede

ende die macht mede van Gode,

diet al maket met sinen gebode,

die hem te wonderne can gheven

in dinghen die selve niet leven.


Petrosillinum es droghe ende heet,

also alst Platearius weet,

die in hove staet ende pliet te sine

nuttelic ter medicine.

Orine soe wel maken doet,

ende es in tisike goet.

Weder tes so cruud, so saet,

eist datment in spise ontfaet,

et doet verduen ende verdrivet

den wint die den mensche in blivet.


Papaver dats dat macopijn.

Platearius segt dat sijn

cout ende nat, dart es wit;

maer van den brunen seit men dit,

dat si cout ende droghe,

ende et ten besten niet ne doghe.


Bede wortel ende saet

es te visiken niet quaet.

Men neme wit macopijn saet

ende melc die van vrouen gaet

ende van .i. eye dat witte,

t'eenen plaestre maecmen ditte,

ende dits nuttelic ende goet

want het wel slapen doet,

up den slaep gheleit ende ghebonden.


Jeghen heete puuste mede tier stonden

eist goet ghebonden up die stede;

ende jeghen de levere mede

salmen minghen dat saet

met olien rosaet.


Dits oec in visike hoghe

jeghen die burst die es droghe.

Men neme tsaet van macopine

ende tsap van licorissien fine

ende van arabia gommi

ende dartoe draganti.

Hier of ende van desen saken

salmen latuarie maken

ende dat met cyrope minghen,

dit sijn nuttelike dinghen.


Peonia, segt Platearius,

heet ende droghe, alst war is.

Galienus segt over waer

dat wilen over menich jaer

dit cruud was ghehanghen .i. kinde

anden hals, ict vinde,

ende het groot evel verdreef.

Mar al waest dat hi screef,

men vint nu niet dese macht

ant cruud dat men peonie acht.

Jeghen jucht es soe goet,

up datmer bevers cul toe doet

ende men dat pulver in wine

ghesoden staet hare te sine.


Primula dats .i. cruud,

t'erst dat lentin comet uut,

hets 't eerste dat bloemen dragt.


Dat cruud, alsmen ghewagt,

ghesoden in roden wine,

dats vulmaecte medicine,

ghedronken in alre noet

jeghen dat sware evel groot.


Psillum es cout ende nat.

Platearius seghet dat.

In suchte est goet, esmen begrepen,

ende men des siecs tonghe screpen

ende binden in .i. doekelkin

psillum, ende dat moet ghenet sijn

in couden water, ende wrivense der mede.

Die van den derste hevet pijnlichede

houde dat saet onder sine tonghe.

Die van drogher hoeste es ghebonden

men sal psillum, dits ghene ghile,

in watre legghen .i. wile,

ende ute ghieten dat dar nar;

men neme cout water dan dar

ende nutte dan dat saet;

dats der visiken toeverlaet.


Ruta es van groter doghe,

ende es van naturen droghe.

Bede saet ende blade

behoren ter medicinen rade.

Wijn met ruten ghesoden allene

maket des menscen hersenen rene.

Eist dat mer pulver mede doe

van peonien, esser toe

uts goet jeghen maladie

diemen hetet epelenchie.

Hem oec die niet wel siet

es goet dat dat hi rute siedt

ende bevers cul met goeden wine,

ende nuttet over medicine.

Als vrouen hare purgatie ghebrect

dar men telker maent of sprect,

ende om te ghelosene dode kint

dat vrouen sere bindt,

ende om te ghelosene die sidine

die den vrouen doet grote pine,

sulsi nutten trifeca

metten sade van ruta,

of dat sap allene van ruten

salse van den node onsluten.


Jeghen mesquame die lede ontfaen

in tornieren ende in slaen,

ofte mede van andren saken,

salmen rute water maken

ende bindense up de steden.


Jeghen swellinghen van leden,

eist been, eist arem, eist iet el,

nem rute ende stampse wel

met botren dar noit soit an quam,

ende legse up dat swellel dan.

.i. clekin der boven reine

ghecoelt in coude fonteine,

tehant sal dat swellel sitten

of die cracht van ghere hitten

sal upward ute slaen

met bleinen dier ute sullen gaen,

ende alwech gaen die swere groot.


Jeghen leep oghen est oec goet.

Pulver van comine nem

ende wrijf ende minghe met hem

sap van ruten, ende in dat

mac sochte iet wulle nat,

ende legt up die oghen dijn;

die werden clar ende fijn.


Oec drinc rute jeghen venijn,

ende die met bete ghevenijnt sijn

of van .i. verwoeden hont,

stampe rute in curter stont

ende legse up die wonde;

het behout die dine ghesonde.


Ruten roke scuet elc serpent,

also alsment vor warheit kent;

wie so hem met gronre ruten

om ende omme behanghet buten,

hi mach wel sonder sorghe gaen

te basilise, ende verslaen.

Ja, heveti iet die roke beseven,

het cost hem te hant sijn leven.


Met ruten sade dwach dijn haer,

die neten sullen vallen daer.


Stafisagria dat cruud staet

droghe ende heet inden darden graet.

Men segt dat fleume verduet

met mastix ende wieroke ghecuet,

ende maken dartoe 't hovet clar.

Met aysine ghedronken, dats war,

maket soe der tantswere vrede;

quaet vleesch gheneest soe mede.

Ghepulvert ende in een cleet ghenomen

doet soe thant te hare comen

alle luse cleene ende groot,

ende dan bliven si alle doot.


Sponsa solis dats goutbloeme;

nat ende cout est dat ic nome.

Gheeten ende wel ghewreven

salmense jeghen venijn gheven

dat comt van ghevenijnden beten.

Dies ne salmen niet vergheten:

men salse leghen up die wonde.

Hare sap es goet jeghen onghesonde

der milten ende der leveren mede,

als comt van hitten die siechede.


Saxifraga es droghe ende heet;

.i. cruut dat men met rechte dus heet,

want het den steen ontwe brect,

die in de blase ende in lendine steect,

eist dat men den wortel sijn

drinke ghetempert in goeden wijn.

Die wortel ghepulvert, sonder waen,

ende in meru ey ghedaen

ende ute ghesopen metter spoet

es jeghen lancevel goet.


Salvia es heet ende droghe;

hare blade sijn te prisene hoghe,

want wijn ghesoden der mede

es goet jeghen juchtichede;

ende jeghen die epelentie,

dats .i. sware maladie.


Viola dat cruud staet

cout der eerster naturen graet.

.ii. jaer machmen houden dat

up dat ment doet in .i. suver vat.

Mar best es soe niewe ende grone;

men maket met dusdanen doene

seroep dat men heet violaet.

Violette met siedene bestaet

in water, ende duet dor .i. cleet

met sukere, dus est ghereet.

Werdet van violetten groene,

so eist dan van betren doene.

Hets goet, alsmen hevet den rede,

den lachame te ontbindene mede.


Ende maket olie violaet

dus der mede, dat verstaet:

Men siedt in olie die bloeme,

die olie diemen ute siet comen

diemen duet dor .i. cleet,

dats diemen violat heet.

Men sal hem dien sijn hovet swert,

eist dat hem van hitten dert,

vorhoft, slaep salven der mede;

dats hem grote behoudelichede.


Zingiber dat cruud dat staet

heet inden darden graet,

ende in den ersten graet est nat.

Platearius seghet dat

.i. cruut comt van Endi hare,

die wortel hetet gingibere.

Over dat witte men best hout

jeghen die barst die es vercout,

ende jeghen vercoude maghe

eist goet gheten alle daghe,

den lagame maket goet,

quade humure verdriven doet.


In wine ghesoden ende ghecuet

segmen dat al dit verduet.

"Dyagingiber", diet can maken,

es best tallen desen saken.


Zeduare es droghe ende heet,

.i. cruud dat in Oriente steet;

in Italien est oec vonden.

't Bitterste es best tallen stonden.

Jeghen lancevel ende wint

ende jeghen stecten diemen vint,

die somwile ter harten gaen,

es zeduare goet ontfaen.

Mar wie so stecten beseft

die van der herten heft,

sie dat hi zedeware spart

want hi trect ter herten wart.

Sijn pulver in spise ghestrijt

maket goeden appetijt.


Zucara es warem ende nat,

Platearius segt dat.

Som est wit ende som est bruun,

dat witte es best int commun,

want dat brune es alte heet;

dar omme hevement in suchte leet.

Hets goet jeghen die burst

ende jeghen hoest ende jeghen durst,

ende dien van hitten sijn hovet swert

ende dien besloten lachame dert,

neme water, suker, violetten,

ende siedt te gadre sonder letten,

ende drinc, hi toghet sine virtut.


Der crude boec gaet hir ut;

haddics meer vonden int Latine,

ic dichtes mer met mire pine.