Der Naturen Bloeme
|
Der Nature Bloeme | |
| Auteur | Jacob van Maerlant |
| Genre(s) | Gedicht |
| Brontaal | Middelnederlands |
| Datering | 13e eeuw |
| Bron | Project Laurens Jz Coster |
| Auteursrecht | Publiek domein |
 | |
Der Nature Bloeme
Jacob van Merlant die dit dichte
omme te sendene tere ghifte
wil datmen dit boec nome
jn Ulaems der Naturen Bloeme
Want noch noint in Dietscen boeken
ne gheen dichtre wilde soeken
hiet te dichtene van naturen
van so messeliken creaturen
alse in desen boeken staen
Niemene nebbe dies waen
dat ic die materie vensede
els dan ic die rime pensede
Want de materie vergaderde recht
van Colne meester Albrecht
hute desen meesters die hir comen
die ic iv sal bi namen nomen
Die erste es Aristotiles
die met rechte wel deerste es
want hi van alre phisosophyen
van alre naturliker clergien
bouen allen eidinen die hoit waren
crone draghet inder scaren
Waer somen dit teikin siet .aristotiles
dats dat hi segghens pliet
Plinius die comet hier naer,
wis boeke men houdet over waer.
Solinus dar na, die van naturen
spreket scone in sire scrifturen,
in enen boeke diemen weet
die vander Werelt Wondre heet.
Sente Ambrosius van Melane,
die van naturen doet te verstane
in sinen boeke Hexameron,
dien nopmen dicken in dit doen.
Sente Bazelis sekerlike,
dien Got sende van hemelrike
enen boec van beesten nature,
staet dicken oec in dese scrifture.
Sente Isidorus oec mede,
die dicken groote nuttelikede
ghescreven hevet in sinen boeken,
dicken moetmen sijns hier roeken.
Echt meester Jacob van Vitri,
bisscop van Akers so was hi,
sident cardinael van Rome,
sijns eist recht dat ic hier gome.
Een boec oec, mar menne weet
wiene makede ghereet,
die es geheeten onder hem somen
Experimentator hormenne nomen.
Sijn wort setti hier mede,
alst noot es, ter menegher stede.
Galienus, Palladius,
Platearius, Fisogolus,
Lucillus, Piso, Teofrastus,
entie keiser Claudius;
Dorothenus van Athenen,
ende Dyogenus ghemeene,
Dymocritus, Apollodijn,
die vanden beesten die draghen venijn
in sinen boeken latet besien;
Dionisius die fisisien,
Katon ende Verro, Marcus,
Eraclides ende Orpheus,
Pitagoras ende Menander,
Homerus ende Nicander,
Mucianus, Dyagoras,
Virgilius ende Andreas,
coninc Juba, Patroneus,
coninc Philometor, Metellus,
coninc Ptolomeus, Umbricus,
coninc Antigonus, Alfeus,
coninc Archelaus, Flaminus,
Philiomon ende Nigidius,
Seneca ende Cicero,
entie wise Hipocras also,
Nigidius ende Matulidus.
Dit sijn die meesters dar wi dus
dit werc af hebben ghemaket.
Dar toe, die boven allen smaket,
dats die wise sente Agustijn
seghet hier mede toe dat sijn.
Dar toe vander Biblen de glose
saiet hier meneghe soete rose.
Wien so favelen dan vernoien
ende onnutte loghenen moien,
lesier nutscap ende waer.
Ende versta dat noit een haer
om niet ne mekede nature.
Het nes so onwerde creature,
sones teregher sake goet,
want Got die boven al es vroet,
dans te gheloevene meer no min,
dat hi iet makede sonder sin.
Noch gheene dinc ne makede har selven,
noch die duvel noch die elven
ne makeden creaturen nie.
Dies willic dat elc besie,
ende love Gode van allen saken,
die wonderlic es in sijn maken.
Ic hebbe belovet, ende wilt ghelden
ghewilleghelike ende sonder scelden,
te dichtene .i. Bestiaris.
Nochtan wetic wel dat waer is
dat dar Willem uten Hove,
een priester van goeden love
van Erdenborch, enen hevet ghemaket.
Mar hi waser in ontraket
want hine uten Walsche dichte,
dies wart hi ontledet lichte
ende hevet dat ware begheven.
Mar daric dit ute hebbe bescreven
hebbic van broeder Albrechte
van Colne, diemen wel met rechte
hetet Bloeme van der clergien.
Up hem dar ix conlike lien.
Deerste boec sal ju bedieden
dat wonder datmen vindet van lieden,
d'ander van .iiii. voeten beesten,
darmen vele af spreket in geesten;
die derde die sal sonder lieghen
sijn van voghelen die vlieghen,
die vierde dats noch mee
es vanden wondre vander ze,
die vichte van visschen meneghertiere,
die die zee voedet entie riviere,
den sesten belovic te sine
van serpenten met venine;
die sevende sal sijn van wormen,
die sijn van messeliken vormen;
die achtende van bomen die int wout
wassen harde menech fout,
de neghende sal ju ghewaghen
van bomen die specie draghen,
die tiende sal bedieden dat cruud,
dat menegherande hevet virtuud;
die .xi. spreket van fonteinen,
beede van soeten ende van onreinen,
die twelefste van dieren steenen,
beede van groten ende van cleenen,
de dertienste van .vij. metalen
diemen moet uter erden halen.
Ende in allen desen boeken
mach hi vinden, dies wil roeken,
medicina, dachcurtinghe,
scone redene ende leringhe.
Ende dit dichtic dor sinen wille
dien ix jan, lude ende stille,
dats mine here Niclaus van Cats.
Ende omme dat mi ghebreket scats
biddic dat hem ghename si
dit juweelkin van mi.
Gode biddic al te voeren,
ende sine moeder ute vercoren,
ende si minen sin verlichte,
also dat ic moete dichte
dat vromelic si ende bequame.
Ic beghinne in Marien name.