De drie prinsen van Serendip/Novella 7 - Zondag

← De drie prinsen van Serendip/Novella 6 - Zaterdag

De Omzwervingen van Drie Jonge Zonen van de Koning van Serendip (1557) door Cristoforo Armeno, vertaald door Mark van Roode, Translatihan, Wikisource Novella 7 - Zondag

Nederlandse vertaling van het oorspronkelijke Italiaans

[ 77v ]Novella 7 - Zondag

IN mijn land, Chimo genaamd, is het, naast andere vaardigheden waarin mensen hun kinderen gewoonlijk trainen, zeldzaam als ze niet ook met muziek te maken hebben. Vandaar dat er daar velen zijn die uitblinken in dat beroep. En hoewel ik de zoon was van een man met bescheiden middelen, wilde hij zijn verdiensten louter besteden zodat mijn vaardigheden die van andere jonge mannen van mijn leeftijd zouden evenaren. [ 78r ]In mijn jeugd studeerde ik onvermoeibaar muziek, zodat ik al mijn kameraden ver overtrof in bekwaamheid. En toen ik zag dat in mijn stad het geluid van de luit enorm werd gewaardeerd, legde ik er heel mijn ziel in. Ik werd met de dag beter zodat ik in korte tijd alle anderen in uitmuntendheid overtrof. En ik leerde deze vaardigheid aan velen in mijn stad en ook aan anderen die uit nabijgelegen steden kwamen om het van mij te leren, en ik begon veel geld te verdienen.

Nu geschiedde het dat er intussen een oude koopman in onze stad arriveerde die een jonge vrouw had meegebracht die zo mooi luit speelde dat er niemand anders in dit beroep in de wereld te vinden was die haar evenaarde. Terwijl haar roem zich door de stad verspreidde, bereikte het ook de oren van de Heer die enorm genoot van muziek en hij nodigde de oude koopman uit om hem te komen opzoeken. En toen hij van hem hoorde over de vaardigheden van de jonge vrouw, smeekte hij hem innig om haar bij hem te brengen. De koopman antwoordde dat hij haar, vanwege het zeldzame talent dat ze bezat, als zijn dochter had geadopteerd en omdat ze had besloten altijd in kuisheid te leven, hield hij haar in een kamer, bediend door vier dienstmeisjes. Ze wilde nooit het huis uitgaan en bracht de hele dag door met gebed en goede werken. [ 78v ]Daarom smeekte de koopman hem dat als hij naar haar kunst wilde luisteren, hij hem dankbaar zou zijn als hij naar zijn woning zou komen, waar hij, tevreden en op zijn gemak, de grote talenten van het meisje kon aanhoren. Toen de Heer hoorde waarom het voor de jonge vrouw moeilijk was om de woning te verlaten, besloot hij 's nachts bij de koopmanswoning aan te komen en ging hij daarheen, alleen vergezeld door een van zijn edelmannen.

Toen hij daar aankwam en de kamer van de jonge vrouw binnenkwam, merkte hij haar schoonheid en eerlijkheid op en begon haar onmiddellijk vurig te beminnen. En hij smeekte haar gewillig te zijn om hem haar kunst te laten horen. Ze stemde in met de woorden van de Heer, nam de luit in haar hand en begon deze op zo'n zachte toon te bespelen dat hij tegenover de koopman toegaf dat hij nog nooit iemand in dit beroep had gehoord die haar voortreffelijkheid had benaderd. En hij smeekte haar opnieuw om hem nogmaals te laten luisteren. Ze gaf toe en met de luit in haar hand speelde ze een hele tijd zo fijngevoelig, dat de Heer, die helemaal weg van haar kunstvaardigheid was, toen hij afscheid van nam haar een kostbaar juweel gaf. Hij bedankte haar en de koopman meermaals voor de ontvangen hoffelijkheid en keerde terug naar zijn paleis.

Nu, omdat ze zo uitstekend was, verspreidde de professionele faam van de jonge vrouw zich in korte tijd over de hele stad. [ 79r ]En ik verloor mijn vroegere reputatie en naam en ik werd ook in de steek gelaten door mijn leerlingen. Het was buitengewoon pijnlijk mijn levensonderhoud te hebben verloren, waarvoor ik zo hard had gewerkt om het te verwerven. Op een dag ging ik naar de woning van de koopman en in een privégesprek liet ik hem weten welke ernstige schade zijn komst met de jonge vrouw mij had berokkend. En ik smeekte hem dat omdat ik door haar zo triest was, hij het op zijn minst goed zou vinden om me haar muziek te laten horen. Hij ging de kamer van de jonge vrouw binnen en vertelde haar mijn wens. Omdat ik al oud was, stemde ze er gemakkelijk mee in om me binnen te laten en naar haar te laten luisteren. Toen ik in haar aanwezigheid was, zag ik haar bijzondere schoonheid en ik overtuigde mezelf ervan dat ze mij en ieder ander op muzikaal gebied overtrof.

Ik wilde hier zeker van zijn en smeekte haar toegenegen, terwijl ze haar luit in haar hand hield, of ze ermee instemde mij naar haar kunstenaarschap te laten luisteren. Ze stemde meteen toe en liet me zo'n zoete melodie horen, dat ik geloof dat niemand anders in de hele wereld haar zou kunnen evenaren. Ik was zo hevig bekoord met zoveel voortreffelijkheid dat ik zowel haar als de koopman smeekte, aangezien ik al oud was, of ze bereid zouden zijn mij als bediende te accepteren. Vanwege de zeldzame bekwaamheid van de jonge vrouw zou ik haar getrouwe en ijverige dienst willen verlenen. [ 79v ]Mijn verzoek werd gunstig aangehoord en de koopman gaf mij de opdracht om voor de woning van de jonge vrouw te zorgen. Ik verdiende haar gunst door voortdurende en snelle dienstbaarheid, en al snel merkte ik dat ze me waardeerde en vereerde alsof ik haar eigen vader was. Op deze manier vergat ik alles, door de zoetheid van zulk een dienstbaarheid, en bracht ik een vredig en gelukkig leven door in de woning van de jonge vrouw. Ik merkte dat als ze luit speelde, ze de neiging had om een diepe zucht te slaken. Dit bracht me ertoe te geloven dat dit door liefde werd veroorzaakt, dus op een dag besloot ik haar ernaar te vragen. Ik moest drie maanden wachten voordat de gelegenheid zich voordeed toen zij en ik verschillende gebeurtenissen in de natuur en de ongelukkige toestand van sterfelijke wezens bespraken.

“Alsubleft dame, “zei ik tegen haar, “het is misschien niet moeilijk voor u om mij de oorzaak te onthullen van zoveel zuchten, die ik u voortdurend hoor slaken. Omdat ik een man ben, gevorderd in jaren en met levenservaring, kan ik misschien een oplossing bieden voor uw leed. En als u denkt dat mijn verzoek vrijmoedig is, dan smeek ik u nederig vergeving met de grote eerbied die ik heb voor uw vaardigheden.” Nadat ik deze woorden gesproken had, begon de jonge vrouw te huilen.

“Mijn lieve vader, “ zei ze tegen me, “sinds u zich aan onze dienst hebt toegewijd, heb ik uit vele tekenen geweten dat u altijd teder van me hebt gehouden als een echte dochter, en u bent ons in alles trouw en ijverig met uw werk geweest. [ 80r ]Ik zal u nu de redenen voor mijn zuchten vertellen. Ik smeek u van harte dat wat ik u ga onthullen, als een geheim zult bewaren en het met niemand anders zult delen en dat u in staat zult zijn een remedie te vinden voor mijn grote hartstocht."

Nu moet u weten dat toen ik tien jaar oud was, onder de hoede stond van mijn wrede en slechte oom nadat mijn vader en moeder waren overleden toen ik nog een baby was. Ik genoot zo van muziek dat er niemand van mijn leeftijd was die mij overtrof in deze kunst en op dat moment werd ik verkocht aan een rijke koopman. Hij nam me gedurende een periode van vijf jaar mee naar verschillende delen van de wereld en veel Heren hoorden me spelen en ik verdiende veel geld met mijn muziek. Nu gebeurde het dat toen hij naar een ver land ging, hij met zijn koopwaar aan het hof van een grote vorst aankwam, waar ik mijn muziek uitvoerde voor veel van zijn baronnen. De muziek was prachtig uitgevoerd en de vorst werd verteld over mijn kunstenaarschap. Omdat hij erg van muziek hield, kreeg mijn meester onmiddellijk de opdracht mij in zijn aanwezigheid te brengen. Toen ik daar aankwam, nam ik de luit in mijn hand en begon te spelen. De vorst was enorm opgetogen over mijn muziek. Toen ik vroeg om afscheid te nemen, kreeg ik een prachtig juweel aangeboden en keerde ik met mijn meester terug naar mijn residentie. [ 80v ]Op dezelfde dag maakte de Heer het aan mijn meester duidelijk dat hij hem elke prijs zou betalen als hij mij bij hem zou achterlaten. Hij ontving veel geld door mij aan hem te verkopen en hij keerde als rijk man naar zijn land terug.

De vorst had me onmiddellijk in rijke en kostbare kleding laten kleden en in korte tijd was hij zo vurig verliefd op me dat ik, hoewel ik alleen zijn slaaf was, hem alles kon vragen wat ik wilde. Maar omdat het geluk zich niet al te lang goedaardig en gunstig toont aan sterfelijke wezens, nam hij me eens mee op jacht, en ik hem stelde hem voor te doen wat ik kon, een hert in de voet en het oor met een enkele pijl schieten.

Omdat ik achteloos een paar woorden had gezegd over het schot die hij te brutaal vond en zijn eer had geschaad, werd hij plotseling erg boos en beval zijn ministers me uit te kleden, mijn handen achter me te binden en me mee te nemen naar een nabijgelegen bos waar wilde dieren me 's nachts zouden verslinden. De ministers voerden het bevel uit, kleedden me uit en lieten me overgeleverd aan het lot. Ellendig en bedroefd, bang dat de dood me te wachten stond, begon ik te lopen en kwam ik op de hoofdweg aan. Bij zonsondergang hoorde een groot gezelschap van passerende kooplieden op weg naar hun onderkomen mijn ernstige kreten. [ 81r ]Onder hen was onze meester die me vond toen hij mijn jammerlijke stem volgde. En bewogen door mededogen maakte hij me los, kleedde me in zijn eigen kleding en nam me mee naar zijn onderkomen. Daar ondervroeg hij mij over wat ik had gedaan en welk groot ongeluk mij was overkomen. Maar ik vertelde hem niets anders dan dat mijn enige bezigheid muziek was geweest. Dus vroeg hij de herbergier om een luit te brengen en plaatste die in mijn handen. Begeleid door muziek, verrukte het lied hem, en hij accepteerde me als zijn dochter. Hij neemt me overal mee naartoe en laat me optreden zoals je ziet. Maar ik kan niet vergeten hoe gelukkig ik was toen ik bij mijn Heer was en dat ik nog steeds hartstochtelijk van hem houd. Elke keer als ik de luit in mijn hand neem, voel ik me zo opgewonden en wil ik mijn Heer zoveel plezier schenken, dat ik vele oprechte en bedroefde zuchten slaak. Daarom smeek ik u ten zeerste, nadat ik u de oorzaak van mijn pijn heb verteld, mij elke remedie te geven die u maar kunt.”

Nadat de jonge vrouw deze woorden had uitgesproken, was ik zo ontroerd door medeleven met zo'n ernstige tegenslag dat ik mijn tranen niet kon bedwingen. Ik beloofde haar dat ik met alle macht een remedie moest vinden voor haar ernstige verdriet. Met de aanwijzingen die ze me had gegeven, was ik bereid haar Heer te zoeken en hem te laten weten dat ze, ondanks de wrede dood waartoe hij haar had veroordeeld, nog steeds hartstochtelijk van hem hield. [ 81v ]Ik nam afscheid van haar en ging op weg. Binnen acht dagen kwam ik aan in een mooie en geweldige stad waar werd aangekondigd dat iedereen die in uw bijzijn een mooi verhaal zou kunnen vertellen, veel rijke geschenken zou krijgen. Ik besloot voor u te komen en u niet over de gebeurtenissen van anderen maar over die van mij te vertellen.

Onmiddellijk toen Beramo deze woorden hoorde, zei hij tegen zichzelf: "Mijn hemel, dit is echt mijn Diliramma."

En de verteller liet hem weten waar en bij wie ze was. Hij stuurde verschillende boodschappers naar haar meester en beloofde hem dat hij een grote schat zou ontvangen als hij de jonge vrouw bij hem zou brengen. Omdat hij van haar muziek genoot en het nieuws over haar vaardigheden zijn oren had bereikt, verlangde hij er enorm naar ernaar te luisteren.

Dus, Beramo's boodschappers bereikten de koopman, en was hij bereid om naar zijn land te gaan, meer om in de gratie van de grote Heer te komen dan voor het aanbod dat hem in zijn naam werd gedaan. Samen met de jonge vrouw ging hij onmiddellijk op weg. Zodra de koopman haar de reden van hun reis had verteld, realiseerde ze zich dat de oude bediende zijn belofte aan haar goed had vervuld door de Heer nieuws over haarzelf te brengen. En niet lang nadat ze de keizerlijke stad hadden bereikt, brachten ze Beramo op de hoogte van hun aankomst. [ 82r ]Begeleid door een enkele edelman, ging Beramo naar het onderkomen waar Diliramma en de koopman logeerden. Zodra hij haar zag, omhelsde hij haar, niet in staat zijn zoete tranen te bedwingen. Men kan niet zeggen hoe overweldigd hij was van vreugde. En hij vertelde de koopman hoe wreed hij tegen de jonge vrouw was geweest. Hij hield Diliramma bij zich nadat hij hem veel goudstukken had gegeven.

Ze voelde zich zeer verplicht jegens de oude bediende en smeekte de Heer liefdevol dat hij, nadat hij haar in haar vorige status had hersteld, uit liefde voor haar een rechtvaardige prijs zou schenken. Dit verzoek werd gemakkelijk ingewilligd door Beramo wiens gezondheid volledig herstelde van de vreugde nadat hij zijn Diliramma weer had gevonden. Hij riep de drie jonge zonen van de koning van Serendip bij zich en sprak hen als volgt toe:

“Omdat ik het echt wel weet, jonge mannen begiftigd met een grote en nobele intelligentie, terwijl veel doktoren in mijn koninkrijk geen genezing voor mijn ernstige ziekte konden vinden, hebben jullie alleen met je subtiele observatievaardigheden en raad me teruggebracht naar mijn vorige goede gezondheid. Ik zou heel graag willen weten hoe jullie je voorstelden mijn leven te redden?”

Waarop de oudste antwoordde: "Sire, omdat ik heb gemerkt dat u door het verlies van het vermogen om te slapen bezweken was aan zo'n ernstige ziekte, dat er weinig hoop voor uw leven overbleef. [ 82v ]Ik wist ook dat een groot aantal ziekten gewoonlijk worden genezen door hun tegenstellingen. Ik dacht dat, aangezien u niet in staat was om uw ogen te sluiten om te slapen terwijl u in uw paleis was, u misschien in staat zou zijn om uw vroegere gezondheid te herwinnen als u ten minste zeven dagen van huis zou moeten veranderen. Want als u elke dag in een van de zeven paleizen zou moeten wonen die snel gebouwd moesten worden, geloofde ik dat op deze manier de slaap gemakkelijk in uw ogen zou terugkeren.”

De tweede broer zei: 'Omdat ik wist dat Diliramma, van wie u zoveel hield en waarvan u dacht dat zij was verslonden door wilde dieren, de reden was van uw ziekte, werd ik ertoe gebracht te geloven dat als u uzelf vermaakte met andere vrouwen, u haar zou vergeten en daardoor van uw ziekte zou worden verlost Dus stelde ik u voor een van zeven mooie jonge vrouwen in elk van de zeven paleizen te plaatsen.”

Nadat hij dit had gezegd,voegde de derde broer eraan toe: “Omdat ik niet kon geloven dat Diliramma was verslonden door wilde dieren, aangezien er geen indicatie was van haar dood in het bos, redeneerde ik dat als u in verschillende provincies verkondigde dat er zeven vertellers werden gezocht die mooie verhalen konden vertellen, en die rijke geschenken zouden ontvangen als ze terugkeerden naar hun steden het mogelijk was dat een van hen nieuws zou hebben over de toestand van Diliramma. En dat is hoe het idee van de zeven vertellers bij mij opkwam. [ 83r ]Beramo bedankte alle drie jonge mannen uitbundig en in de erkenning dat zijn leven te danken was aan hun grote en nobele intelligentie, schonk hij hun grote geschenken en stuurde ze terug naar hun land.

Ze gingen op weg en kwamen aan in het koninkrijk van hun vader, die al oud en niet gezond was. Hij ontving ze met grote vreugde en wist dat ze werkelijk perfectie hadden bereikt, door met wijsheid de verschillende manieren en gebruiken van diverse naties te hebben geleerd. Nadat hij hen had gezegend, liet hij zijn huidige leven achter zich.

De oudste broer volgde hem op in het koninkrijk, en hij regeerde het lange tijd met veel behoedzaamheid en grote tevredenheid van zijn vazallen.

De tweede broer die niet wilde falen in zijn toewijding aan de koningin die de Spiegel aan Beramo had teruggegeven, keerde terug naar haar land en volgens de belofte die hij deed, nam haar als zijn vrouw en werd de heerser van dat koninkrijk.

Niet lang daarna liet Beramo, die een jonge dochter had en zich nog steeds de baten herinnerde die hij had ontvangen, de derde broer halen en bood hem zijn dochter als vrouw aan. Hij accepteerde het en vertrok met een groot gezelschap op reis en keerde terug naar Beramo's hof, waar de bruiloft met grote plechtigheid werd gevierd. Toen kort daarna zijn schoonvader stierf, werd hij de Heer van zijn hele rijk.

HET EINDE.

IN VENETIË door Michele Tramezzino, 1557.